14 lutego – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej

       

 Za Dywizję Wołyńską, nie kwiaty i wianki –
Szubienica w Lublinie. Ojczyste Majdanki.

Za sygnał na północy, bój pod Nowogródkiem –
Długi urlop w więzieniu. Długi i ze skutkiem.

Za bój o naszą Rossę, Ostrą Bramę, Wilno –
Sucha gałąź lub zsyłka na rozpacz bezsilną.

Za dnie i noce śmierci, za lata udręki –
Taniec w kółko: raz w oczy a drugi raz w szczęki.

Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź –
List gończy, tropicielski: dopaść i rozstrzelać!

Za mosty wysadzone z ręki robotniczej –
Węszyć gdzie kto się ukrył, psy spuścić ze smyczy.

Za wyroki na katów, za celny strzał Krysta –
Jeden wyrok: do tiurmy. Dla wszystkich. Do czysta!

Za Warszawę, Warszawę, powstańcze zachcianki –
Specjalny odział śledczy: „przyłożyć do ścianki”.

Kazimierz Wierzyński

Ewa szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz10. Sanitariuszka Batalionu Parasol

Batalion AK Parasol był oddziałem do zadań specjalnych Kedywu AK  biorącym udział w Powstaniu Warszawskim i składał się głównie z harcerzy Szarych Szeregów.
Trzecińska ps. Ewa Wiśniewska była jedną z wielu warszawskich dziewcząt biorących udział w powstaniu. Działalność w konspiracji rozpoczęła zachęcona przez dyrektorkę swojego gimnazjum w 1941 r. jako łączniczka. Informacje przenosiła w swoim grubym, długim warkoczu, kiedy to została w 1943 r. została zatrzymana przez Niemców i osadzona w Komendzie Gestapo na Szucha. Świadoma przenoszonych informacji poprosiła w trakcie przesłuchania o wyjście do toalety, gdzie usunęła wplecione w warkocz meldunki. Na Szucha przebywała dwa tygodnie, skąd ucieczkę zorganizował jej dziadek, który dowoził na Szucha pieczywo.

Żyrafa szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz9. Zgrupowanie Żaglowiec Rzeczpospolitej Żoliborskiej

Płk. Stanisław Sosabowski dowódca 21 Pułku Piechoty Dzieci Warszawy w październiku 1939r. wydał rozkaz organizowania pułku w konspiracji, który stał się początkiem Zgrupowania Żaglowiec. Płk. Sosabowski poszukiwany przez Gestapo opuścił okupowaną Polskę upoważniając swego następcę mjr. Stefana Obrębowskiego dowódcę 3 batalionu 21 pp do dalszych działań. Po jego aresztowaniu działania kontynuował chor. Stefan Szuba, który zorganizował zalążki trzech kadrowych batalionów.  Po wcieleniu w 1940r. do Związku Walki Zbrojnej, we wrześniu br. zostały przyporządkowane Obwodowi II Żoliborz ZWZ-AK  dowodzonym przez mjr. Mieczysława Niedzielskiego ps. Boruta. Ze wzrostem stanów osobowych oddziały zostały przyporządkowane do Rejonu 1 Obwodu II Żoliborza i przekształcone w plutony:

Nałęcz szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz8. Pluton szturmowy Rafałków III Zgrupowania Konrad Grupy Bojowej Krybar

Pluton szturmowy Rafałków III Zgrupowania AK Konrad cechowała determinacja i waleczność podczas realizowania powierzonych zadań od początku jego formowania. Dlatego został wcielony do Warszawskiego Kedyw AK. Podczas Powstania Warszawskiego wyróżniały symbolika jaką przyjął powodowała poruszenie i wiarę walczących powstańców i cywilnych mieszkańców Warszawy. Pluto szturmowy uzywał niemiecki emblemat saperów, czyli  żółty trójkątny proporczyk z trupią czaszką oznaczający teren zaminowany, teren skażony. Natomiast na hełmach z przodu był wymalowany dużych rozmiarów Orzeł Biały, a z boku białą farbą litera R.
Pluton wywodził się z drużyny III plutonu oddziału Kierownictwa Dywersji (tzw. KEDYW na czele którego stanął gen. August Emil Fieldorf - Nil) I Obwodu AK Śródmieście.

Skowronek i Słowik szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz7. Batalion AK Oaza na Dolnym Mokotowie

Zgrupowanie Batalionu Oaza zostało utworzone wiosną 1944r. w Rejonie 5 Obwodu V Mokotów Okręgu AK Warszawskiego dla Dolnego Mokotowa. Powstanie batalionu było efektem działalności konspiracyjnej zapoczątkowanej podczas spotkania Cypriana Odorkiewicza ps. Krybar, byłego komendanta Obrony Przeciwlotniczej dla dzielnicy Warszawy-Północ we wrześniu 39r. z Melchiorem Szczubełką ps. Jaszczur 17 października 1939r., kiedy to została utworzona na Sadybie Tajna Organizacja Wojskowa Warszawianka działająca w strukturach SZP i obejmująca obszar od Wilanowa do ul Chełmskiej, Sobieskiego do Wisły.
15 czerwca 1943r. na bazie TOW Warszawianka utworzono Rejon 5 Obwodu V Mokotów AK pod kryptonimem Oaza, którego komendantem został współorganizator TOW Warszawianka ppor. Czesław Szczubełek ps. Jaszczur.

Marysia szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz6. Saperzy Brygady Dyspozycyjno – Zmotoryzowanej NSZ Koło na Starym Mieście

Brygada Dyspozycyjno - Zmotoryzowana Narodowych Sił Zbrojnych Koło powstała po reorganizacji i z przekształcenia 1 marca 1944r. dotychczasowego Centrum Wyszkolenia Piechoty NSZ początkowo zwana I Brygadą Zmotoryzowaną przy KG NSZ, a w ostatnich tygodniach Powstania Warszawskiego Grupą Koło.
1 sierpnia 1944r. na kwaterach alarmowych Brygady NSZ z powodu trudności w dotarciu pojawiło się ok. 30% stanu tj. 400 żołnierzy. Dowódcą Brygady NSZ został ppłk Zygmunt Reliszko ps. Bolesław Kołodziejski, a zastępcą ppłk Jan Moraczewski ps. Jan Król.
3 sierpnia 1944r. Brygada NSZ podporządkowała się taktycznie ppłk. Stanisławowi Juszczukiewiczowi ps. Kuba ówczesnemu zastępcy szefa Oddziału I sztabu KG, prowadzącemu m. in. sprawy scaleniowe oddziałów Narodowej Organizacji Wojskowej z AK przy zachowaniu podległości organizacyjnej KG NSZ, a kolejno weszła w skład Grupy Północ AK dowodzonej przez płk Karola Ziemskiego ps. Wachnowski.

PW 44 - 2024

 

Warszawskie dzieci kliknij i odsłuchaj

Wąs i Wiesław szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz5. Saperzy 119 plutonu VIII Zgrupowania Bicz Grupy Bojowej Krybar w walkach o Uniwersytet Warszawski

Grupa Bojowa Krybar utworzona została pod dowództwem kpt. Cypriana Odorkiewicza ps. Krybar grupując oddziały:
- III Zgrupowania AK Konrada,
- VIII Zgrupowania AK Bicza,
- oddział Wojskowej Służby Ochrony Powstania Elektrownia
i walczyła od 5 sierpnia do 3 września na Powiślu, a kolejno w Śródmieściu.

 Zgrupowanie VIII por. Mariana Mokrzyckiego ps. Bicz, w którym walczyło pierwsze pokolenie Gochów urodzonych w Warszawie, żołnierzy Sobieskiego spod Wiednia, kuzynów zapomnianej Wojny Palikowej na Kaszubach składało się z następujących kompanii, a wśród nich 119 pluton saperów realizujący pierwszoplanowe najbardziej niebezpieczne zadania podczas prób zdobycia Uniwersytetu Warszawskiego:

Wicher szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz4. Mokotowskie Oddziały Wojskowego Pogotowia Powstańczego Socjalistów w Pułku Baszta

1 Batalion Oddziałów Wojskowych Pogotowia Powstańczego Socjalistów istniał na Mokotowie od listopada 1939 do sierpnia 1944. W ramach akcji scaleniowej z Armią Krajową został włączony w 1942 w skład 2 Rejonu Obwodu Mokotów AK. 1 sierpnia 1944r. 1 Batalion OW PPS stanowił I Zgrupowanie 2 Rejonu Obwodu Mokotów dla Sielc i Siekierek pod dowództwem kpt. Ryszarda Leona Degórskiego ps. Brzoza, Misjonarz. 

Batalion liczył 375 żołnierzy, w tym 75 uzbrojonych i uczestniczył w walkach na Sielcach, gdzie został rozbity. Część żołnierzy weszła następnie w skład oddziałów Pułku AK Baszta.

Jędrek szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz3. Kadeci w konspiracji plutonu 135 Zgrupowania Ruczaj

Początki VII Zgrupowania Ruczaj stanowiły oddziały organizowane już w 1939r. jak np. 136 pluton ppor. Adama Jaworskiego ps. Jastrząb wywodzący się z założonej 1 listopada 1939r. przez Józefa Sulińskiego ps. Zawiszę Organizacji Polska Niepodległa.
W 1940r. sformowana przez Zygmunta Brandta ps. Saturn kompania szturmowa była dowodzona przez por. Stanisława Ornocha ps. Babicz i ppor. Karola Gomułkę ps. Long. Równie podobne były dzieje plutonu 135 zebrane przez rodziny walczących powstańców i opisane przez Andrzeja Dławichowskiego.

Początki oddziału kadeckiego

Na przełomie października i listopada 1939r. kadeci korpusów ze szkół we Lwowie i Rawiczu utworzyli konspiracyjną grupę w Warszawie, której inicjatorami byli:

Szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz2. Trochę z historii Gochów.

Gochy z kaszubskiego Gòchë to region będący częścią Kaszub położony na ziemiach historycznego powiatu człuchowskiego. Nazwa określa także mieszkańców region oraz kaszubskie wsie w powiecie bytowskim. Z Gochów wywodzi się wiele kaszubskich rodów szlachty zaściankowej. Jak już wcześniej wspominałem do głównych miejscowości Gochów należą: Borowy Młyn, Brzeźno Szlacheckie, Borzyszkowy, Lipnica. Kaszubskie słowo Gòchë oznacza nieurodzajne piaszczyste ziemie z kamieniami morenowymi, które są charakterystyczne dla tej części Kaszub.
Herbem Kaszubów jest Czarny Gryf z Koroną na żółtej tarczy. Wizerunek ten pojawiał się w starożytnych mitach, a na Pomorze prawdopodobnie przywędrował z Ziemi Świętej, dokąd wyprawiali na wojny krzyżowe zachodniopomorscy książęta.
Czarny Gryf z Koroną na żółtej tarczy jest widoczny jako symbol księstwa kaszubskiego na herbie Pomorza Zachodniego w czasach Bogusława X Wielkiego.

Szlakiem Gochów w Powstaniu Warszawskim PW44 cz1. Skąd przyszli.

Zbliżająca się dużymi krokami 80 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego skłoniła mnie do pokazania losów kolejnych pokoleń Kaszubów z regionu zwanego Gochami, którzy opuścili ojcowiznę w połowie XIX w. Protoplaści i kolejne spokrewnione pokolenia mieszkali i mieszkają do dzisiaj w okolicach Borowego Młyna, Upiłki, Owsnego Ostrowy. Jednakże po zakończeniu I wojny światowej część  z nich ostatecznie osiedliła się w Warszawie.
Od początku lat 20-tych mieszkali przede wszystkim w różnych częściach Powiśla, skąd  1 sierpnia 1944r. rozpoczęli swój bój, kiedy przyszedł czas kolejnej próby, ponownie stawili się na posterunkach.
Niedługo kolejne pokolenie mogło się cieszyć wolną Ojczyzną po odzyskaniu niepodległości.