Pamięci bohaterom - mieszkańcom ziemi zgorzeleckiej - bo honor jest w pamięci
Zapraszam Państwa do zapoznania się z postacią ziemi zgorzeleckiej, który podczas II wojny światowej podjął walkę o wolną i niepodległą Polskę z Niemcami na Wileńszczyźnie, aresztowany przez Sowietów i zesłany. Historię opisuję na kanwie wydarzeń historycznych, za wszelakie omyłki historyczne przepraszam.
"Pirat" po ukończeniu w czerwcu 1939r. gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie został przyjęty do szkoły morskiej w Gdyni. Po wkroczeniu wojsk sowieckim i zakończeniu działań wojennych musiał podjął pracę. Ok. 22 października 1939r. Wilno zostało przejęte przez Litwinów. 24 czerwca 1941r. Wilno zostało zajęte przez Niemców. Pod koniec 1942r. nawiązał kontakt przez swojego Ojca z konspiracja. W następstwie tego w styczniu 1943r. został skierowany do majątku wsi Bujwidze, gdzie z kolegami pozyskiwali broń, o której informacje otrzymywali od lokalnych członków konspiracji. Uczestnicząc
od marca do sierpnia 1943r. w intensywnym szkoleniu w zorganizowanej
Szkole Podchorążych brał udział w wielu akcjach bojowych. W marcu 1944r. brał udział w zgrupowaniu oddziałów leśnych 1 Wileńskiej Brygady AK por. Czesława Grombczeskiego ps. Jurand. Brygada prowadziła działania zbrojne przeciwko jednostkom niemieckim, bandom rabunkowym podającym się za partyzantkę sowiecka, policji litewskiej pozostającej w służbie niemieckiej stając się gospodarzem tamtejszych terenów
- 1 marca 1944r. pod wsią Majerańce w likwidacji sowieckiej bandy Edwardasa
Taujenasa ps. Borodacz. Borodacz jak i kilkunastu podkomendnych było litewskimi komunistami,
pozostałą część oddziału stanowili Rosjanie i Żydzi. Podczas walki zginęło kilkunastu sowieckich partyzantów, w tym funkcjonariusz
NKWD,
- 7 marca 1944r. w ataku na konwój samochodów niemieckich na szosie mejszagolskiej,
- 11 kwietnia 1944r. w zasadzce na kolumną samochodową na szosie lidzkiej,
- 25 kwietnia 1944r. w zasadzce na tabor batalionu niemiecko-własowskiego w okolicach Wierchbezdanka koło Bezdan,
- wysadzenie transportu kolejowego z czołgami i transporterami pancernymi na trasie Wilno - Mińsk,
- 18 marca 1944r. w walce podczas obławy policji litewskiej koło Suderwie,
- 20 marca 1944r. w potyczce z policją litewską w Antokolce,
- 31 marca 1944r. w atak na bunkier kolejowy w Rykontach,
- 31 marca 1944r. w atak na bunkier kolejowy w Rykontach,
- 30 kwietnia 1944r. w rozbiciu przez pluton pod dowództwem Romana Żebrya ps. Korab oddziału niemieckiego stacjonujący w szkole w Ławaryszkach,
- 2 lipca 1944r. na Traktcie Batorego zniszczenie linii telekomunikacyjnej, tarasowanie drogi zwalonymi drzewami, ostrzelanie kolumny samochodowej wojsk niemieckich.
- 8 lipca 1944r. w walkach z wojskiem niemieckim wycofującym się
z Wilna pod Mejszagołą.
z Wilna pod Mejszagołą.
Brygada współdziałając z jednostkami Armii Czerwonej w walkach z Niemcami w okolicach Mejszagoły nie brała udziału w bezpośrednich walkach w Wilnie.
Razem z innymi Brygadami 2 Zgrupowania stoczyła bardzo ciężką walkę pod Krawczunami z wycofującą się załogą niemiecką broniącą miasta Wilna. W walkach tych zginął Komendant Brygady por. Czesław Grombczewski ps. Jurand. Komendę nad Brygadą przejął por. Roman Żebryk ps. Korab.
Po aresztowaniu Komendanta Okręgu AK w Wilnie i oficerów na odprawie w Boguszach, Brygada wycofując się z miejsca postoju w kierunku Puszczy Rudnickiej została okrążona przez jednostki NKWD i rozbrojona. Żołnierze AK po odmowie złożenia przysięgi walki w jednostkach LWP zostali aresztowani i osadzeni w Miednikach Królewskich, a następnie zostali wywiezieni do Kaługi w głąb ZSRR i kolejni do obozów pracy leśnej.
Pirat wrócił do Polski 17 stycznia 1946r.
Po aresztowaniu Komendanta Okręgu AK w Wilnie i oficerów na odprawie w Boguszach, Brygada wycofując się z miejsca postoju w kierunku Puszczy Rudnickiej została okrążona przez jednostki NKWD i rozbrojona. Żołnierze AK po odmowie złożenia przysięgi walki w jednostkach LWP zostali aresztowani i osadzeni w Miednikach Królewskich, a następnie zostali wywiezieni do Kaługi w głąb ZSRR i kolejni do obozów pracy leśnej.
Pirat wrócił do Polski 17 stycznia 1946r.
Źródła:
1 Brygada Juranda Armia Krajowa Okręg Wileński. Janusz Bohdanowicz ŚZŻAK 2008r.
