Armia Krajowa Zgorzelec (AK - NSZ - ROAK - AKO - NZW - WiN) - Wirtualne Muzeum Historii Wy(za)klętej

Za dywizję wołyńską .. szubienica w Lublinie, ojczyste Majdanki. Za ... bój pod Nowogródkiem długi urlop w więzieniu. Za bój o .. Rossę, Ostrą Bramę, Wilno – sucha gałąź lub zsyłka .. Za dnie i noce śmierci, za lata udręki .. raz w oczy a drugi w szczęki. Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź – list gończy .. dopaść i rozstrzelać!... Za wyroki na katów, za celny strzał .. Jeden wyrok, do tiurmy ..Za Warszawę, .. powstańcze zachcianki - specjalny oddział śledczy ...

sobota, 1 lutego 2014

Akcja "Burza" rozpoczęła się 15 stycznia 1944r na Wołyniu Kresach II RP

" -- Kresy to historia dłuższa niż Pamięć --

Narodowym obowiązkiem pozostaje Pamięć,
aby odzyskać to, co nasze, już nie szablą, ale myślą i sercem ..."

Mówiąc o Kresach myślimy o ziemiach, które były w granicach II RP, a po konferencjach pokojowych zostały Polsce odebrane i przyłączone za przyzwoleniem USA i Anglii do Rosji Sowieckiej.
Nie pamiętamy już o Kresach utraconych po traktacie ryskim w 1921r., po pierwszym rozbiorze Polski, po powstaniu Chmielnickiego, po utracie Smoleńszczyzny.
W okresie XX-lecia międzywojennego Kresy II RP obejmowały województwa: wileńskie, nowogródzkie, poleskie, wołyńskie, tarnopolskie, stanisławowskie oraz cześć lwowskiego i białostockiego. Po zakończeniu okupacji sowieckiej w 1941r. nowa praca organizacyjna AK na Wołyniu zaczęła się w marcu 1942r., a na siedzibą został wybrany Łuck. Placówki AK powstały kolejno w Łucku, Równem, Włodzimierzu Wołyńskim, Kowlu, Dubnie, Krzemieńcu i Kostopolu. Po licznych aresztowaniach w lipcu 1942r. została wyznaczona przez KG AK nowa ekipa oficerów do odtworzenia Okręgu AK Wołyń na czele z ppłk. Kazimierzem Bąbińskim ps.Luboń.

prof. Władysław Filar - żołnierz 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej

W ciągu stycznia i lutego 1943r. cały sztab przedostał się na Wołyń. 25 stycznia 1943r płk. Bąbiński przejął 177 żołnierzy rozwiązanego Odcinka II Wachlarza, w rzeczywistości stan ten był dwa razy większy. Kadra ta następnie stanowiła trzon pierwszego na Wołyniu Inspektoratu Równe AK krypt. Browar w skład którego weszły obwody: Równe – miasto, Równe – powiat, Zdołbunów- powiat i Kostopol – powiat.

W połowie marca 1943r. po zorganizowaniu komendy Okręgu w Kowlu i łączności z Warszawą na Wołyń przybył Komendant Okręgu płk Kazimierz Bąbiński ps. Luboń.

W 1943r. Armia Sowiecka zbliżała się do granic II RP, co spowodowało, że Wołyń został zapleczem armii niemieckiej oraz rozpoczęła się ewakuacja administracji. Ludność w miastach, szczególnie młodzież była narażona na przymusowe roboty do Niemiec, co zagrażało mobilizacji oddziałów AK do Akcją Burza.

15 stycznia 1944r. płk. Kazimierz Bąbiński ps. Luboń wydał rozkaz mobilizacji oddziałów i skierował ich do rejonu koncentracji w zachodniej części Wołynia, którego granice przebiegały:
- na północy wzdłuż linii kolejowej Hołoby, Kowel, Luboml, Dorohusk
- na zachodzie wzdłuż prawego brzegu rz. Bug
- na południu wzdłuż lasów od Kisielina do Włodzimierza Wołyńskiego, a następnie szosy do Uściług
- na wschodzie wzdłuż linii kolejowej Kowel, Łuck i do źródeł lewego brzegu rz. Stochód,
czym rozpoczął Akcję Burza na Wołyniu.
Na miejsca zbiórki wyznaczono rejony samoobrony polskiej przed bandami UPA:
- w Zasmykach na południe od Kowla
- w Bielinie na północ od Włodzimierza Wołyńskiego.
działające od połowy 1943r. wspierane przez oddziały AK „Jastrzębia”, „Sokoła”, „Piotrusia” i „Korda”.
27 Wołyńska Dywizja Piechoty była jednostką Wojska Polskiego reprezentującą jedyny legalny Rząd Polski przebywający w Londynie.
4 stycznia 1944 r. oddziały Armii Sowieckiej przekroczyły granicę II RP w okolicach Sarn ustaloną traktatem ryskim w 1921r,, gdzie działał Okręg Wołyń AK krypt. Konopie. Zadaniem oddziałów AK było prowadzenie walki w zachodniej części Wołynia.

28 stycznia 1944r. na odprawie w Suszybaba powołano 27 DP AK nazwaną 27 Wołyńską Dywizją Piechoty AK. Dywizją liczącą 6,5 tys. żołnierzy dowodził ppłk dypl. Jana Kiwerskiego ps. Oliwa. Oddziały 27 Wołyńskiej DP AK skoncentrowano w dwóch zgrupowaniach:
- lubomelsko - kowelskim "Gromada" mjr Jana Szatowskiego ps Kowal w skład, którego wchodziło 5 batalionów Kord, Sokół, Trzask, Siwy, Jastrząb oraz szwadron kawalerii Hińcza
- włodzimierskim "Osnowa" kpt. Kazimierza Rzaniaka ps Garda w skład, którego wchodziło 2 bataliony Lech i Zając oraz szwadron kawalerii Jarosław,
- oraz zgrupowanie dyspozycyjne dowództwa dywizji w Ossie w składzie 2 batalionów Łuna i Gzyms mjr. Stanisława Piaszczyńskiego ps Pogrom oraz kompania warszawska saperów por. Zdzisława Zołocińskiego ps. Piotr.
Niemcy za wszelką cenę dążyli do zniszczenia oddziałów AK, dlatego skierowali przeciwko 27 WDP AK siły piechoty wsparte artylerią, bronią pancerną oraz lotnictwem. Od połowy stycznia do połowy marca 27 WDP AK toczyła krwawe walki o pozyskanie szerokiej podstawy wyjściowej do przyszłych działań. Żołnierze 27 WDP AK toczyli również boje z ukraińskimi bandami UPA. Do większych walk z oddziałami UPA doszło pod Kracią, Gnojnem, Szczuczynem, Ośmigowiczami, w Stężarzycach i Oździutyczach oraz w lasach świniarzyńskich, które były udało się w dużej mierze opanowane przez oddziały 27 Wołyńskiej DP AK.

8 lutego bandy UPA z Puzowa zaatakował wieś Edwardpole. Sąsiednia samoobrona ze Spaszczyźna nie przyszła z pomocą, bowiem na jej drodze była placówka UPA w Worczynie. Dowódca Zgrupowania oddziałów Osnowy zadysponował na pomoc 1 kompanię I batalionu 23 pp z Sielisk ppor. Władysława Cieślińskiego ps. Piotruś, która zmusiła bandy UPA do przerwania ataku i powrotu celem obrony bazy.
18 lutego 1944r. ppłk. Jak Kiwierski ps. Oliwa objął dowództwo 27 WDP AK, natomiast płk. Kazimierz Bąbiński objął stanowisko w III Oddziale Sztabu Głównego AK w Warszawie.
Podczas zamieszania wśród Ukraińców w Worczynie polskie placówki samoobrony w Spaszczyźnie oraz w Wodzinowie zaatakowały placówkę UPA z Worczyna, która wycofała się w kierunku Puzowa. Oddział UPA nie obronił bazy w Puzowie. Pod naporem kompanii Piotrusia wycofał się do Stęzarzyc. W zajętych miejscowościach osadzono polskie placówki samoobrony.

20 lutego 1944 oddziały 27 WDP AK przypuściły atak na obsadzoną przez bandy UPA wieś Stężarzyce w rejonie włodzimierskim w obwodzie wołyńskim. W wyniku walki upowcy zostali zmuszeni do wycofania się tracąc 23 ludzi.
29 lutego oddziały 27 WDP AK zaatakowały bazę UPA w Oździutyczach k. Leżachowa, jednakże nad polem walki pojawiły się trzy samoloty niemieckie, które nadleciały od strony Włodzimierza Wołyńskiego, które ostrzelały z broni pokładowej oddziały AK, co przesądziło o wyniku walki - oddziały AK wycofały się do lasu. Z oddziałami jednostek niemieckich walczono m.in. pod Zasmykami, Karczunkiem, w Kalinówce czy Hołobach. W marcu 1944r. 27. DP AK z oddziałami Armii Czerwonej zdobyła Turzysk.
źródło wikipedia autor Lonio17

W kwietniu dywizja walczyła w rejonie Kowla i Włodzimierza Wołyńskiego. W trakcie rozmów z Sowietami dowódca dywizji ppłk Jan Kiwerski ps. Oliwa, ustalał podporządkowanie operacyjne dowództwu sowieckiemu z zaznaczeniem podległości rządowi w Londynie.
    Niedługo po ustaleniach Sowieci rozbroili cześć oddziałów Armii Krajowej i przymusowo wcielili żołnierzy AK do "ludowego" WP pod dowództwem gen. Zygmunta Berlinga.
    18 kwietnia 1944r. zginął ppłk. Jan Kiwerski, po którym dowództwo 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK objął mjr Tadeusz Sztumberk - Rychter ps. Żegota.
Podczas walk z Niemcami, będące w okrążeniu zgrupowanie AK pod dowództwem kpt. Kazimierza Rzaniaka ps. Garda podczas przeprawy przez Prypeć zostało zdziesiątkowane przez sowiecką artylerię, którą w tym czasie położyła zaporę ogniową przed żołnierzami AK.
   Kpt. Kazimierz Rzaniak ps. Garda zaginął bez wieści, a ocalałych żołnierzy zgrupowania 27 Wołyńskiej DP AK siłą wcielono do 1. Armii LWP.
   W czerwcu pozostałe zgrupowania 27 Dywizji Wołyńskiej AK przebija się przez linię frontu na Lubelszczyznę, gdzie ostatecznie dotarło ok. 4 tys. żołnierzy.
15 lipca oddziały niemckie liczące ok. 9 tys. żołnierzy oraz funkcjonariuszy rozpoczęły akcję pacyfikacyjną krypt. Wirbelsturm skierowaną przeciw oddziałom AK w rejonie lasów parczewskich. Z powodu niedostatku amunicji dowództwo 27 WDP AK postanowiło nie podejmować walki i wycofać oddziały.
19 lipca oddziały 27 WDP AK nie ponosząc większych strat wyszły poza pierścień okrążenia, co zostało uznane za sukcesem taktycznym dywizji. Po wyjściu z okrążenia w lasach parczewskich oddziały 27 WDP AK rozlokowały się w miejscowościach położonych na skraju lasów lubartowskich.

Dowództwo 27 WDP AK, kompania łączności oraz szpital i kwatermistrzostwo rozmieściły się w Budach. Dowództwo 50 pp rozlokowało się w miejscowości Baran. Kolejne oddziały zakwaterowały z zadaniem ubezpieczenia:
- I/50 pp w miejscowości Czerwonka - Gozdów od strony Lubartowa,
- II/50 pp od wschodu w miejscowości Huta Firlej,
- I/45 pp od zachodu w Majdanie Sobolewskim,
- III/50 pp od strony Kamionki w Sobolewie
- I/43 pp od północy w Nowym Antoninie
22 lipca 1944r. oddziały opanowały Lubartów, poczym I/45 pp zajęła Kamionkę, a I/43 pp Kock. W ten sposób oddziały 27 WDP AK zablokowały ze wschodu, północy, południa główne kierunki ruchu wojsk niemieckich. Niezablokowany kierunek zachodni pozwalał na ruch wojsk wzdłuż dróg prowadzących z Lublina w kierunku na Łuków. W nocy 22 lipca II/50 pp opanował Michów. Na opanowanym przez 27 WDP AK obszarze o powierzchni ok. 180 km kw poszczególne bataliony zajęły miejscowości:
- Dowództwo 27WDP AK i szwadron kawalerii „Tomka” - Kozłówka.
- III/50 pp - Lubartów,
- I/50 pp - Kozłówkę,
- II/50 pp - Michów,
- I/43 pp - Kock,
- I/45 pp - Siedliska.
23 lipca 1944r. dowódca dywizji powołał Komendanturę Wojskową w Lubartowie i wydał rozkaz organizacyjny zmieniający dotychczasową strukturę dywizji oraz ustalający obsadę personalną.
27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK w przeciągu 6 miesięcy pokonała 600 km szlak bojowy z Wołynia na Kresach II RP do momentu rozbrojenia przez sowieckie oddziały NKWD w Skrobowie na Lubelszczyźnie, gdzie została otoczona 25 lipca 1944r.
Stoczyła ponad 100 bitew z oddziałami niemieckimi oraz UPA tracąc ponad 600 zabitych żołnierzy.
Płk. Kazimierz Bąbiński urodzony w Stopnicy w Świętokrzyskim 17 października 1896r. za dowodzenie i walkę na Wołyniu został oznaczony Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari. 2 listopada 1945r. został aresztowany i wyrokiem w Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie skazany na 6 lat więzienia.
Po zwolnieniu z więzienia 16 marca 1947 na mocy komunistycznej amnestii ponownie aresztowany 16 grudnia 1947 i skazany wyrokiem WSR Warszawa na 10 lat więzienia. Zwolniony z więzienia na mocy komunistycznej amnestii dn. 16 grudnia 1953r., zamieszkał w Szczecinku, zmarł 24 września 1970r. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.