Armia Krajowa Zgorzelec (AK - NSZ - ROAK - AKO - NZW - WiN) - Wirtualne Muzeum Historii Wy(za)klętej

Za dywizję wołyńską .. szubienica w Lublinie, ojczyste Majdanki. Za ... bój pod Nowogródkiem długi urlop w więzieniu. Za bój o .. Rossę, Ostrą Bramę, Wilno – sucha gałąź lub zsyłka .. Za dnie i noce śmierci, za lata udręki .. raz w oczy a drugi w szczęki. Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź – list gończy .. dopaść i rozstrzelać!... Za wyroki na katów, za celny strzał .. Jeden wyrok, do tiurmy ..Za Warszawę, .. powstańcze zachcianki - specjalny oddział śledczy ...

sobota, 12 lipca 2014

14 lipca 1944r. wydano rozkaz rozpoczęcia Akcji Burza w Okręgu Lublin

Lubelszczyzna była obszarem znacznej koncentracji oddziałów partyzanckich w okresie okupacji niemieckiej oraz utrwalania władzy komunistów w Polsce. Niektórzy żołnierze jak:
- cichociemny mjr Hieronim Dekutowski ps. Zapora (zamordowany przez komunistów7 marca 1949)
- kpt. Marian Bernaciak ps. Orlik (zginął 24 czerwca 1946 walcząc z komunistami)
- por. Zdzisław Broński ps. Uskok (zginął 21 maja 1949r. walcząc z komunistami)
- por. Karol Kazimierz Kostecki ps. Kostek (skazany na 6-krotną karę śmierci przez komunistów PRL, zm. Wrocław)
- por. Franciszek Przysiężniak ps. Ojciec Jan (skazany w PRL na 15 lat więzienia, zm. w Jarosławiu)
stali się już legendą podczas walki z Niemcami, a którą następnie kontynuowali z komunistami. Do grona tych bohaterów dołączyli:

- ppor. Edward Taraszkiewicz ps. Żelazny (zginął z rąk UB 6 października 1951)
- por. Jan Leonowicz ps. Burta (zginał z rąk UB 9 lutego 1951),
- Jan Turzyniecki ps. Mogiłka,
- por. Stefan Kobos ps. Wrzos (skazany na dożywocie w PRL, zm .Opole)
oraz ostatni żołnierz podziemia antykomunistycznego
- Józef Franczak ps. Lalek (zginał z rąk SB 21 października 1963).
Armia Krajowa na Lubelszczyźnie miała 40 oddziałów, których stan osobowy w stosunku do liczebności organizacji był najwyższy w kraju.
Rozkaz do akcji Burza dla Okręgu Lublin AK wydano 14 lipca 1944 r. Akcja była prowadzona w dniach 20 - 29 lipca 1944. Dowódca Okręgu Lubelskiego gen. bryg. Kazimierz Tumidajski ps. Marcin dysponował odtworzonymi 3, 9 DP AK i 15 pp AK wspartymi przez zaprawioną w 6 miesięcznych walkach z Niemcami na Wołyniu 27 Wołyńską Dywizją Piechoty.

W bezpośrednich walkach na Lubelszczyźnie wzięło udział ok. 20 tys. żołnierzy AK, BCH i Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, w tym ok. 12 tys. liczyły same oddziały AK.

Oddziały AK samodzielnie opanowały Bełżec, Wąwolnicę, Urzędów, Lubartów, Poniatową, Kock, Szczebrzeszyn, Zamość, natomiast z wojskami sowieckimi Tomaszów Lubelski, Białą Podlaską, Radzyń, Łuków, Krasnystaw, Lublin, Puławy i Dęblin. Działania oddziałów AK, BCH, PKB polegały na atakowaniu wycofujących się Niemców na wszystkich szlakach komunikacyjnych Lubelszczyzny, a w kilkunastu przypadkach oddziały broniły pacyfikowane miejscowości.

21 lipca batalion mjr Wilhelma Szczepankiewicza ps. Drugak wyzwolił Bełżec, a wspólnie z wojskami sowieckimi zdobywał Tomaszów Lubelski. Batalion por. Adama Piotrowskiego ps. Dolina obronił mosty w Bondyrzu i Kaczórkach i współdziałał z oddziałami sowieckimi w walkach o Zwierzyniec i Frampol. Batalion ppor. Stefana Kwaśniewskiego ps. Wiktora walczył pod Majdanem Wojsławickim, Majdanem Nowym i w Grabowcu. Oddział partyzancki por. Józefa Śmiecha ps. Ciąg walczył w Skierbieszowie, w okolicy Izbicy oraz Orłowa. Na Zamojszczyźnie walczyły oddziały 9 pułku piechoty AK mjr Stanisława Prusa ps. Adam.
22 lipca 3 batalion 7 pp kpt. Bolesława Flisiuka ps. Jarema w Puchaczowie atakował odwrót Niemców przy wsparciu artylerii sowieckiej. W Inspektoracie Lubelskim oddziały opanowały obiekty publiczne, przemysłowe, w tym dworzec kolejowy, prowadzono rozpoznanie dla oddziałów sowieckich, wzięto do niewoli kilkuset żołnierzy niemieckich.

      21 i 22 lipca jednostki 27 Wołyńska Dywizji Piechoty AK opanowały Kock, Firlej, Kamionkę, Kozłówkę i Michów. Współdziałając z oddziałem por. Józefa Jurałozińskiego ps. Jur zdobyły Lubartów. W Inspektoracie Puławskim oddziały 8 i 15 pułków piechoty AK zorganizowały zasadzki na drogach Lublin-Kurów, Kazimierz Dolny-Puławy, Puławy-Wąwolnica, Godów-Opole Lubelskie. Opanowano Kurów, Urzędów, Nałęczów, Garbów, Wąwolnicę, Sobolew, Ryki, Końskowolę.
      24 lipca oddział por. Stanisława Łokuciewskiego ps. Mały rozbił pod Urzędowem kolumnę niemiecką.
      25 lipca oddział ppor. Janusza Furdaka ps. Dębicz z grupą BCh ppor. Jana Jabłońskiego ps. Drzazga bronił mieszkańców Zastowu Polanowskiego przed zagładą, a przed podpaleniem Końskowoli .
      26 lipca oddziały kpt.Stanisława Węglowskiego ps. Lechita, por. Mariana Sikory ps. Przepiórka i ppor. Jerzego Jaskólskiego ps Zagon uczestniczyły w walkach o Puławy. Na przedpolach działał oddział ppor. Bolesława Frańczaka ps. Agrila. Oddział ppor. Mariana Bernaciaka ps. Orlika zlikwidował załogę niemiecką w składach amunicji w Stawach. Oddział kpt. Piotra Ignacaka ps. Sawa zajął fort na Mierzwiączce. Zgrupowanie ppor. Klemensa Kurzypa ps. Wojtyńskiego opanowało koszary w Stężycy. W Klementowicach i Sobolewie zdobyto transporty wojskowe z bronią i amunicją.
28 lipca został aresztowany przez NKWD w siedzibie komendy Okręgu Lubelskiego AK w Lublinie przy ulicy Górnej i 6 sierpnia przewieziony do Moskwy płk. Kazimierz Tumidajski Komendant Okręgu AK. Początkowo więziony był w moskiewskim więzieniu Lefortowo, później w Charkowie, a następnie od 4 stycznia 1946 w obozie NKWD nr 179 w Diagialewie k. Riazania. W obozie kierował strajkiem głodowym, a pod koniec czerwca 1947r. został przewieziony do obozu w Skopinie pod Riazaniem. 4 lipca 1947r. w szpitalu NKWD nr 4791 podczas przymusowego karmienia zmarł. Wieloletnie starania córki generała zostały zwieńczone 18 lipca 1991, dzięki pomocy Stowarzyszenia Memoriał oraz konsula generalnego Michała Żórawskiego.Pogrzeb odbył się 14 września 199r. na cmentarzu wojskowym w Lublinie, mogiła znajduje się w w sektorze N I/1-3.
Z 28 na 29 lipca 1944r. po zakończeniu działań na obszarze Lubelszczyzny oddziały AK zostały rozwiązanie, a żołnierze i oficerowie zostali aresztowani oraz osadzeni w obozach NKWD.
Obecnie źródła mówią o ponad 100 akcjach przeprowadzonych przez AK i BCh podczas planu Burza w Okręgu Lubelskim. Straty Niemców wyniosły ponad 1000 zabitych i ok. 1 200 wziętych do niewoli. Oddziały AK i BCh zdobyły lub uszkodziły 7 czołgów, 31 samochodów pancernych, 24 działa i moździerze, ok. 600 sztuk broni.