15 do 30 lipca 1944r. Akcja Burza na Polesiu 30 DP AK

poniedziałek, 14 lipca 2014

15 do 30 lipca 1944r. Akcja Burza na Polesiu 30 DP AK

   Okręg Polesie Armii Krajowej kryptonim Kwadra, Twierdza, Żuraw, Rydze w1943r. oraz wiosną 1944r. poniósł duże straty w wyniku działań Niemców, oddziałów partyzantki sowieckiej oraz ukraińskiego terroru oddziałów OUN - UPA.
W 1943 po raz kolejny dowództwo okręgu zostało aresztowane, tym razem przez Niemców. Odtworzenie struktur realizował cichociemny ppłk Henryk Krajewski ps. Trzaska (skazany na 10 lat więzienia przez polskich komunistów PRL-u za przynależność do Armii Krajowej). Na czele dwóch kadrowych oddziałów partyzanckich w połowie maja ppłk Trzaska przedostał się przez Łuków, Siedlce na Polesie i rozpoczął odtwarzanie jednostek 30 Dywizji Piechoty AK.
   Do grudnia 1943r. Okręg Poleski wchodził w skład Obszaru Białostockiego AK, a następnie został samodzielną jednostką podlegającą KG AK. Okręg Poleski AK obejmował woj. poleskie bez północnego fragmentu przekazanego do Okręgu Nowogródzkiego AK.
   W skład okręgu wchodziły cztery inspektoraty i jedenaście obwodów. Wiosną 1944r. okręg liczył ok. 4300 żołnierzy w większości w konspiracji, posiadał niewystarczającą ilości broni, co spowodowało że oddziały AK nie opanowały terenu. Powyższy stan rzeczy powodował, że dowództwo Okręgu Polesie AK z mianowanym 27 maja 1944r. na Komendanta Okręgu cichociemnym ppłk. Henrykiem Krajewskim ps. Trzaska nie było w stanie przeprowadzić koncentracji podstawowej jednostki bojowej 30 DP AK w składzie 82 pp AK, 83 pp AK i 84 pp AK. Oddziały AK miały rozkaz podjęcia działań w ramach Akcji Burza w rejonach Berezy Kartuskiej, Kobrynia i Brześcia oraz jeżeli będzie to możliwe Pińska.
   Podstawowe siły Okręgu Polesie zbierały się w południowo-wschodniej części Obwodu Bielsk Podlaski AK w Okręgu Białystok AK w rejonie Mielnika w Lasach Nurzeckich, gdzie formował się 82 pp AK cichociemnego mjr Stanisława Juliana Trondowskiego ps. Grzmota (d-ca kompanii pod Tobrukiem, więziony 12 lat w sowieckich łagrach) w skład, którego wszedł jako 5 kompania oddział Bogusława Madejskiego ps. Marka składający się z żołnierzy miejsowych placówek Nurzec, Mielnik, Milejczyce,
   Początkowo jedyną realną siłą bojową stanowił oddział Uderzeniowych Batalionów Kadrowych (oddziały leśne Konfederacji Narodu) z obwodu Sokołów Podlaski kryptonim Proso por. Czesława Grądzkiego ps. Łosoś, Krzemień. Ponadto sformowano I batalion 84 pp AK pod dowództwem por. Zygmunta Szkudelskiego ps. Cezary. 30 DP AK osiągnęła stan ponad 1o00 żołnierzy w wyniku wcielenia w swoje szeregi miejscowych placówek AK oraz przy wsparciu oddziałów z poza okręgu.

   Zamierzano opanować teren na północ i wschód od Brześcia. Akcja Burza rozpoczęła się 15 lipca 1994r., oddziały 30 DP AK staczały w tym czasie potyczki w pasie nadbużańskim z Niemcami.
   17 lipca oddziały AK urządzili zasadzkę na kolumnę samochodową pod Adampolem, następnie 19 lipca rozbiły transporty na trasie Wysokie Litewskie - Drohiczyn pod Adamowem i w następnych dniach koło Stacji kolejowej Nurzec, pod Ruskowem, k. Boratyńca Ruskiego, pod Boratyńcem Lackim
   W dniach 20 - 21 lipca z oddziałami sowieckimi odparły niemiecki atak w rejonie wsi Wilamowo nieopodal Niemirowa. W kolejnych dniach wspólnie z oddziałami sowieckimi prowadziły rozpoznanie przepraw i pozycji niemieckich nad Bugiem pomiędzy Drohiczynem,a Mielnikiem.
   Przez kilka dni trzymały front wespół z Armią Czerwoną. Przy współudziale z 3 sowieckim korpusem gen. Pijewa oddziały AK zdobyły stację kolejową w Nurcu oraz Lasy Nurzeckie.
   30 lipca dostały od dowództwa sowieckiego rozkaz przejścia do Orzeszkowa koło Hajnówki, aby przyłączyć ich do armii Berlinga.
   4 sierpnia oddziały 30 DP AK przeszły przez Bug mostem kolejowym pod St. Kol. Siemiatycze. Po drodze wyzwoliły m.in. Sarnaki.
   9 sierpnia 30 DP AK wyruszyła do Grabinowa k. Białej Podlaskiej, gdzie podjęto decyzję o marszu na Warszawę. Zgrupowanie zostało podzielone na 7 grup 120-150 żołnierzy. Dowódcami grup marszowych byli m.in.:
- por. Jan Kocoń ps. Bogusław,
- ppor. Bronisław Kamont ps. Mściciel,
- ppor. Jerzy Kazimierski ps. Ludwik.
   30 DP AK w końcowym etapie działań podjęła marsz na pomoc Powstaniu Warszawskiemu wkraczając na przedpola Warszawy. Wyzwoliła ona między innymi: Węgrów, Radzymin, Mińsk Mazowiecki. osiągając rejon Otwocka, gdzie 19 sierpnia w miejscowości Dębe Wielkie została rozbrojona przez Armię Sowiecką.
   Rozbrojonych żołnierzy wywieziono na Majdanek k. Lublina, a oficerów do łagrów, cześć wcielono do ludowego Wojska Polskiego. Żołnierze, którzy zdołali uciec walczyli w podziemiu antykomunistycznym na Lubelszczyźnie i Podlasiu.
   Tym samym kończyły się walki o suwerenność Kresów Wschodnich II RP.