Panna Wyklęta ps. Wanda samborskiej AK na ziemi zgorzeleckiej

sobota, 16 kwietnia 2016

Panna Wyklęta ps. Wanda samborskiej AK na ziemi zgorzeleckiej

"Wanda" urodziła się w Samborze na kresach południowo-wschodnich II RP w woj. lwowskim. Po ukończeniu szkoły podstawowej uczęszczała do szkoły zawodowej, którą ukończyła w 1939r. W lutym 1944r. bandy UPA rozpoczęły na terenie woj. lwowskiego niszczenie i mordowanie
ludności wsi polskich. W marcu 1944r. rozpoczęła działalność konspiracyjną w Armii Krajowej na terenie Sambora. Zaprzysiężona została przez Barbarę Baszak ps. Brzezina oraz Romualda Arskiego ps. Pirat, Duce, a następnie ukończyła kurs dla sanitariuszek oraz służby wartowniczej.

W związku z całkowitym zniszczeniem wielu wsi oraz prowadzonym przez Sowietów poborem do sowieckiej armii po wyzwoleniu z pod niemieckiej okupacji terenów, oddziały AK utrzymały się tylko w zachodniej części Okręgu Tarnopol AK, w Okręgu Lwów AK w pasie od Lwowa po Przemyśl, w Okręgu Stanisławów AK w Zagłębiu Naftowym, na Samborszczyźnie, oraz w rejonie Stryja i Nadwornej. Były to ziemie pozostające jeszcze pod okupacją niemiecką i tylko one zostały objęte Akcją Burza na Podolu w lipcu 1944r. Zacięte walki w połowie lipca 1944r. w Samborze, pomiędzy siłami Niemców, a oddziałami kpt. Witolda Szredzkiego ps. Sulima Obwodu Gródek Jagieloński AK spowodowały duże straty osobowe oraz w wyposażeniu AK jednoczesnie odcinając je całkowicie w rejonie Sambora.
Po wkroczeniu Armii Sowieckiej na ziemie lwowskie i zajęciu przez raz kolejny ziem II RP "Wanda" kontynuowała działalność konspiracyjną w Okręgu Lwów AK - NIE.

31 lipca 1944r. na zaproszenie Sowietów wyjechali do Żytomierza na rozmowy z gen. Michałem Rolą - Żymierskim, Komendant Obszaru Lwów AK gen. Władysław Filipkowski (zmarł w Pieńsku na Dolnym ląsku) z grupą oficerów, gdzie zostali aresztowani w nocy z 2 na 3 sierpnia. Komendantem Obszaru Lwów już w nowej organizacji NIE został dotychczasowy szef sztabu Komendy Obszaru AK ppłk dypl. Feliks Janson, który nie ujawnił się podczas Akcji Burza i przyjął ps. Rajgras. Komendę Okręgu Lwów po wyjedzie ppłk. dypl. Stefana Czerwińskiego

do Żytomierza objął jego zastępca ppłk Franciszek Rekucki ps. Bak, który w organizacji NIE przyjął ps. Topór, a szefem sztabu został mjr Bolesław Tomaszewski ps. Warta (aresztowany przez funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji UB w Karpaczu na Dolnym Śląsku).
Obaj w porozumieniu z ppłk. Jansonem wyjechali w ostatnich dniach sierpnia 1944r. na Rzeszowszczyznę tworząc nowy ośrodek dowodzenia Zgrupowaniem Lwowskich Oddziałów Leśnych Warta.
Następnie wyznaczono mjr. Anatola Sawickiego ps. Młot (aresztowany przez funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji UB w Lubaniu na Dolnym Śląsku) na funkcję pełniącego obowiązki Komendanta Okręgu Lwów AK.
W styczniu 1945r. we Lwowie, a nieco wcześniej

w powiatach drohobyckim, samborskim i gródeckim Sowieci przeprowadzili masowe aresztowania w ramach akcji „państwowej weryfikacji” pod względem politycznym lojalności osób, które przeżyły okupację niemiecką. Aresztowano kilka tysięcy podejrzanych, w tym wielu żołnierzy AK i NIE, jednak z powodu braku dowodów, byli tylko podejrzani o działalność konspiracyjną.
Aresztowanych we Lwowie wywieziono do obozu sprawdzająco - filtracyjnego w Krasnodonie, a aresztowanych poza Lwowem do Kamieńska i Szacht w Donbasie.

Były to najgorsze z obozów, gdzie praca w prymitywnych, mokrych kopalniach węgla kamiennego przy prowadzonych śledztwach spowodowała w ciągu ok. pół roku śmierć do 20% więźniów.
W lutym 1945r. został aresztowany Komendant Obszaru, ppłk Feliks Janson i jego miejsce zajął ppłk Jan Władysław Władyka.
14 maja 1945r. "Wanda" została aresztowana przez NKGB i sądzona w procesie 40 żołnierzy AK z Sambora w dniach 20 – 23 sierpnia 1945r. we Lwowie. Za przynależność do Armii Krajowej - polskiej organizacji niepodległościowej, została skazana na 6 lat pobytu w Sowieckich Obozach Pracy tzw. Łagrach i następnie na zesłanie.