Zimą 1944r. dowództwo Nowogródzkiego Okręgu AK rozpoczęło tworzenie dużych Zgrupowań. Pożeracz trafił do 1 kompanii ppor. Jana Wasiewicza ps. Lew 1 batalionu 77 pp (utworzony na bazie pierwszego oddziału 301 w Okręgu Nowogródzkim AK por. Jana Skorby ps. Puszczy) Zgrupowania Nadniemeńskiego.
Teren działania Zgrupowania Nadniemeńskiego stanowiło centrum polskiego ruchu partyzanckiego na Nowogródczyźnie broniąc linii rzeki Niemen od miejscowości Mostów do Dokudowa przed partyzantką sowiecką. 11 stycznia 1944r. nowogródzkie oddziały AK zdobyły posterunek niemieckiej żandarmerii w Horodnie. Po wzmocnieniu kompani oddziałem grodzieńskiego Kedywu ppor. M. Niedzinskiego ps. Men kompania licząc ok. 150 dobrze uzbrojonych żołnierzy stała się najsilniejszą i najbardziej bojową jednostką batalionu.
21 kwietnia nocą doszło do największej bitwy 1 kompani z brygadą sowiecką im. Woroszyłowa w Uniechowszczyźnie.
Por. Lew oceniając, ze ma przed sobą niewielkie siły sowieckie poderwał kompanie do kontrataku i zmusił brygadę bolszewików do odwrotu. Kompania straciła tylko 1 żołnierza Rudolfa Budrewicz ps. Rudolf oraz miała 9 rannych. Dowództwo sowieckie przyznawało się do 3 zabitych i 1 rannego. Dowództwo AK oceniła straty Sowietów na kilkunastu zabitych i rannych. ponadto zdobyto 1 rkm, kilka PPSz i kb.
13 maja 1 kompania została wysłana w rejon wsi Siemiagi, gdzie miejscowe AK informowały o oddziałach niemieckich biorących kontyngent.
16 maja nad ranem pod wsią Suchary żołnierze 2 i 3 plutony1 kompanii stoczyli z Niemcami walkę, w ktorej poległo 30 Niemców, 20 zostało rannych oraz zginęło 8 żołnierzy AK, w tym dowódca 3 plutonu pchor. Wiesław Nowocień, wielu było rannych. Wieczorem 1 kompania została odesłana do obozowiska batalionowego do wsi Mociewczuki. Kilka dni później 1 kompania 1 batalionu 77 pp AK została okresowo przeniesiona do 7 batalionu. 17 maja mjr Maciej Kalenkiewicz wnioskował o nadanie Krzyży Walecznych Janowi Wasiewiczowi ps. Lew, Henryce Tarnowskiej (szef sanitarny kompanii) oraz pośmiertnie plut. pchor. Wiesławowi Nowocieniowi.
5 lipca zgrupowanie przegrupowało się pod Wilno, gdzie w dniach 7 - 13 lipca 1944r. uczestniczyło w walkach w Operacji Ostra Brama o wyzwolenie Wilna, chodząc z skład Zgrupowaniu 3 Okręgu Wilno AK mjr. Czesława Dębickiego ps. Jarema łącznie z 6 batalionem, 9 Oszmiańską Brygadą AK chor. Jana Kolędy ps. Mały, Oddziałem Dyspozycyjnym Kedywu por. Floriana Perepeczko ps. Promień oraz Oddziałem Osłonowy por. Jana Dubińskigo ps. Gracz.
Żołnierze 1 batalion 77 pp AK, 6 batalion 77 pp AK oraz 9 Oszmiańskiej Brygady AK miały przez Rossę atakować dworzec PKP w Wilnie, ale ich pozycje były pod ciągłym ostrzałem artyleryjskim oraz nalotami w związku z czym oddziały zostały wycofane ostatecznie z walk. Jednak podczas walk zginął brat Pożeracza.13 lipca po zakończeniu walk o Wilno 1 kompania oddziały AK z rozkazu płk. Aleksandra Krzyżanowskiego ps. Wilk, w tym 1 bat. 77 pp AK udały się na koncentrację do Puszczy Rudnickiej.
17 lipca znaczna część oddziałów podczas przemarszu na miejsce koncentracji w Puszczy Rudnickiej została otoczona i rozbrojona przez oddziały NKWD gen. Iwan Sierow i gen. Iwana Czerniachowskiego.
18 lipca 1944r. dowództwo AK w Puszczy Rudnickiej podjęło decyzję o ich rozwiązaniu, a żołnierze dostali prawo wyboru.
W sierpniu 1944r. por. Czesław Stankiewicz ps. Komar z Okręgu Wileńskiego z rozkazu por. Jana Borysewicza ps. Krysia zorganizował w Puszczy Rudnickiej ponad 100 osobowy oddział z byłych żołnierzy wileńskich i nowogródzkich oddziałów AK. Do oddziału dołączył wówczas nastoletni najmłodszy partyzant Wileńszczyzny Jerzy Widejko ps. Jureczek Dowódcami poszczególnych plutonów zostali:
- por. Czesława Stankiewicza ps. Komar, jednocześnie zastępca por. Jana Borysewicza ps. Krysia
- NN ps. Pancerz,
- M. Tietianiec ps. Myśliwy
- Lisowski
Pożeracz kontynuował walkę z sowieckim okupantem w 30 osobowym oddziale por. Komara. We wrześniu 1944r. oddziały podlegające por. Krysi uczestniczyły w działaniach dywersyjnych organizowanych przez por. ps. Sybiraka na liniach komunikacyjnych.
Z 8 na 9 września patrole oddziału ppor. ps. Licho wysadziły dwa pociągi na linii Lida – Wilno, w tym samym czasie kolejny oddział AK uszkodziła wieżę ciśnień na stacji w Bastunach.
15 września drużyna Lisowskiego z oddziału por. Komara zniszczył sielsowiet w Solecznikach Małych, a pod koniec września pluton Lisowskiego rozbił sielsowiet w Solecznikach Wielkich oraz wykonał wyroki śmierci na przedstawicielu i sekretarzu sielsowiet.
17 września oddziały z placówki Ejszyszki ppor. M. Babuli ps. Gaj i ppor. Cz. Stecewicza ps. Śmiały zniszczyły dwa mosty na rzece Solczy, a na terenie gminy Ejszyszki patrole AK spaliły jeszcze 9 mostów. W październiku oddział por. Komara rozbił sowiecką jednostkę kwaterującą w Rudnikach zdobywając samochody oraz broń.
7 grudnia 1944r. oddziały AK pod dowództwem por. Krysi zdobył Ejszyszki oraz rozbił więzienie NKWD uwalniając kilkudziesięciu Polaków. Na przełomie zimy 1944r. i 1945r. oddział por. Czesław Stankiewicz ps. Komar działały w zwarciu. Por. Komarowi podporządkowały się 40-osobowy oddział Jaremy wileńskiej AK oraz grupy żołnierzy Zgrupowania Północ.
2 stycznia 1945r. w Popiszkach k. Ejszyszek przeprowadzona została koncentracja nowogródzkich oddziałów Armii Krajowej Komara, Myśliwego, Poręby, Zemsty, Hajduka, Okręga, które licząc ok. 220 żołnierzy udały się do Puszczy Rudnickiej.W dniach 6 - 7 stycznia 1945r. koło koloni Działki w rejonie rzeki Wisińczy (między Solecznikami, a Ejszyszkami) doszło do krwawych walk oddziałów por. Czesława Stankiewicza ps. Komar z Sowietami. Oddziały poakowskie zostały częściowo rozbite, w trakcie bitwy zginęło 25 żołnierzy AK, pozostali wycofali się na bagna. Pożeracz w wyniku odniesionych ran zakończył swój zbrojny udział w oddziale Komara. Po wyleczeniu ran wyjechał do ludowej Polski na Dolny Śląsk, jak i inni pozostali przy życiu żołnierze nowogródzkich i wileńskich oddziałów AK.
Przed rodziną ukrył swoją historię walk z sowieckim okupantem na Kresach, zapewniając jej i sobie spokój przed komunistycznymi oprawcami, ich prześladowaniami, które w stosunku do żołnierzy wileńskiej AK trwały do lat 80 XX w.
Na płycie nagrobnej napis głosi:
Na miejscu pochowano ponad 30 poległych żołnierzy AK w tym:
„Tu spoczywa 25 żołnierzy oddziału samoobrony Wileńskiej Armii Krajowej pod dowództwem por. Czesława Stankiewicza ps. Komar poległych 6 - 7.01.1945 w nierównej walce z siłami NKWD. Cześć ich pamięci. 1991 rok”.
- Zbigniew Malewski ps. Czech
- Kazimierz Marciszewski ps. Czarny
- Czesław Tietianiec ps. Bystry
- Stanisław Tomłowski ps. Tomko
- Jan Zapaśnik
oraz żołnierzy z oddziału Zemsty:
- Stanisław Bułhak ps. Błyskawica
- Jan Zieliński ps. Kawka II
- Piotr NN ps. Miecz
- NN ps. Zbych
- NN ps. Karaś
- NN ps. Czarny
Siedmiu poległych żołnierzy zostało pochowanych k. Niewoniańców.
25 lutego 1945r. po walce w Popiszkach oddział przeszedł do Puszczy Rudnickiej, a następnie do gminy Turgiele, gdzie na początku marca w okolicach Jaszun w pod wsią Okolica został rozbity przez Sowietów, a por. Czesław Stankiewicz ps. Komar wzięty do niewoli.
23 lutego w Ławżach k. Oszmian (obecna Białorus) Sowieci zlikwidowli oddział Fakira dowodzony przez Jaremę lub Wisia oraz wymordowali ludność cywilną wioski.
Oddział M. Tietiańca ps. Myśliwy walczył do czerwca 1945r. w południowej części woj. wileńskiego, po czym został rozwiązany w Dowciunach w zachodniej części Puszczy Rudnickiej
artykuły powiązane:
Źródło:
