niedziela, 21 grudnia 2025

Mieczysław Bielec ps. Błysk, żołnierz NOW Krosno, Zgrupowania Lwowskiego Oddziałów Leśnych AK Warta, Okręgu WiN Jelenia Góra w Olszynie k. Lubania

W listopadzie 2011r. zespół IPN odnalazł we Wrocławiu na cmentarzu osobowickim szczątki Mieczysława Bielca ps. Błysk żołnierza:
- Narodowej Organizacji Wojskowej w Krośnie na Podkarpaciu, 
- Zgrupowania Lwowskich Oddziałów Leśnych AK Warta na Podkarpaciu w kompanii D mjr Dragana Sotirocica ps. Drażą,
- Zrzeszenia WiN Jelenia Góra Zachód Rejon 1 w Olszynie k. Lubania na Dolnym Śląsku.
- dowódca grupy zbrojnej Błyska.
Mieczysław Bielec urodził się 1 stycznia 1922r. w Grabówce k. Brzozowa na Podkarpaciu. Aresztowany podczas próby przekroczenia granicy niemiecko-sowieckiej koło Leska nad Sanem we wrześniu 1939r., po czym w listopadzie osadzony w obozie w Niemczech, skąd zbiegł w 1940r. i przez Czechy, Słowację wrócił do domu. Ponownie aresztowany w 1941r. w Krakowie został osadzony w Kastel w Bawarii, skąd uciekł w marcu 1942r. 
29 listopada 1942r. wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW)  w Krośnie, gdzie po scaleniu jesienią 1943r. z Armią Krajową został dowódcą plutonu oddziału leśnego OP11 dowodzonego przez ppor. Józefa Czuchrę ps. Orski (urodzony w Krośnie) w Inspektoracie AK Jasło. podległego rozkazom  mjr. Józefa Drelichowskiego ps. Hen Komendanta NOW na Podkarpaciu 
(przyszły zastępca KG Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, Szef sztabu NZW, kandydat na Komendanta Okręgu Krakowskiego NZW)
 
    Żołnierzami oddziału byli mieszkańcy powiatów ościennych jak jasielskiego, krośnieńskiego, brzozowskiego i sanockiego. Trzon oddziału stanowiła dwunastoosobowy grupa prowadząca działalność dywersyjną pod dowództwem ppor. Józefa Czuchry ps. Orski od stycznia 1940r. w strukturach Narodowej Organizacji Wojskowej. 
    Oddział w 1941r. związał się z Tajną Organizacją Wojskową dowodzoneą przez Zenona Sobotę ps. Korczak, która w lutym 1943r. podporządkowała się Armii Krajowej stając się trzonem dywersji. 
Oddział Orskiego do momentu włączenia w struktury AK wykonał wiele spektakularnych akcji, a najgłośniejsza była 26 stycznia 1943r., kiedy zdobyto ok. 800tys. zł. z kasy Karpathen Öl w Krośnie. Ciąg nieporozumień między ppor. Czuchrą, a Zenonem Sobotą ps. Korczak 
Komendantem Kedywu Inspektoratu AK Jasło (zginął 2 lipca 1952r.)
spowodowały, że 23 czerwca 1943r. oddział wrócił pod dowództwo mjr. Józefa Drelichowskiego ps. Hen Komendanta NOW (zastępca KG Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, Szef sztabu NZW) na Podkarpaciu. 
     
    Oddział rozpoczął działalność w sile dwóch drużyny, a z czasem urósł do dwóch plutonów licząc ok. 60 osób oraz kolejnych kilkadziesiąt w rezerwie na wypadek ogólnego powstania. Działał na terenie powiatów brzozowskiego, jasielskiego, krośnieńskiego i sanockiego. Stacjonował m.in w Łękach Dukielskich, Bóbrce, Zręcinie, Odrzykoniu, skąd pochodziło wielu jego żołnierzy. Teren górski, pagórkowaty o dużym zalesieniu pozwalał organizować postoje i zasadzki ale wymagał dużego wysiłku podczas przemarszów. W powiecie sanockim stacjonował na terenie Bażanówki i Jaćmierza, a w brzozowskim w Wzdowie w rdzennie polskich miejscowościach, co ograniczało możliwość występowania donosicieli. 
    
Zagrożeniem dla oddziału była różnorodność etniczna, miejscowości o przewadze Ukraińców kolaborujących z Niemcami, wrogo nastawionych do walki Polaków. Działająca Policja Ukraińska cechowała się brutalnością, bezwzględnością i pełnym oddaniem sprawie Niemców. Przez teren wiódł 
szlak kurierski przez Węgry do Rządu w Londynie (raporty, rozkazy, pieniądze). Działający przemysł naftowy strategiczny dla Niemców, 
przebiegająca trasa zaopatrzeniowa wojsk niemieckich w ZSRR, stałe i polowe lotniska (Krosno, Zarszyn), powodowały nagromadzenie jednostek niemieckich. Teren był penetrowany przez sowieckich wywiadowców usiłujących wesprzeć/stworzyć partyzantkę sowiecką, której działania zazwyczaj były uciążliwe dla lokalnej ludności.
    Oddział OP11 pozostał pod rozkazami mjr. Józefa Drelichowskiego - zastępcy Inspektora AK Jasło Łukasza Grzywacza Świtalskiego (od kwietnia 1947r. członek PPR, od grudnia 1948r. w PZPR, publikował w Wojskowym Przeglądzie Historycznym). Działania oddziału skupiały się na pozyskaniu broni, ochronie osób ukrywających się przed Niemcami oraz innych zagrożonych zdemaskowaniem, obroną ludności przed bandami i elementem przestępczym. Do przykładowych akcji należały:
- 30 kwietnia 1943r. - zatrucie mleka dostarczanego dla ośrodka szkolenia SS Galizien w Moderówce
maj 1944 - zamach na konfidentów Gestapo w Krośnie,
- 22 maja 1943r. - zdobycie broni w folwarku Bratkówka,
- 17 sierpnia 1943r. - zdobycie broni w kopalnia ropy naftowej w Równe
- 20 grudnia 1943r. - atak na strażnicę Słowacką celem zdobycia broni
- 17 marca 1944r. - potyczką pod Bartnem po donosie konfidenta podczas przemarszu na wypoczynek do Łęk Dukielskich.
 Oddział udzielał pomoc żołnierzom sowieckim, którzy potrzebowali pomocy np. zestrzeleni lotnicy. Do oddziału zgłaszali się agenci sowieccy, których likwidowano, gdy zagrażali bezpieczeństwu oddziału.
    Akcji Burzy - ogólnopolskie działanie na tyłach frontu oddziałów AK zgrupowanych w związki taktyczne, atakujących wycofujących się Niemców, zdobywanie miejscowości, zabezpieczanie powoływanych władz administracji cywilnej występującej wobec Sowietów jako gospodarz, zabezpieczenie ludności polskiej przed bandami UPA. 
      Narodowa Organizacja Wojskowa miał sceptyczny stosunek do założeń Akcji Burza, uważając je za naiwne, niepotrzebne narażanie na straty i dekonspirację przed Sowietami oddziałów, których działania nie powstrzymają sowietyzacji kraju. Posiadano już wiedzę jak Sowieci traktowali żołnierzy AK na Nowogródczyźnie, Wileńszczyźnie i lwowskim  (rozbrojenie, aresztowanie, zsyłki, wcielenie do LWP).  Oddział OP11 w sile dwóch plutonów został dołączony został do Zgrupowania OP23 zwanego Zgrupowaniem Południe, KN-23 kpt. Adama Winogrodzkiego ps. Korwin. Ppor Czuchra ps. Orski został zastępcą dowódcy Zgrupowania, które działało pomiędzy czerwcem, a wrześniem 1944r. Zgodnie z rozkazem Zgrupowanie miało m.in. dotrzeć do miejscowości Bandrowo pod Sambor celem walki z Niemcami oraz likwidacji lokalnej bandy UPA. Zgrupowanie liczyło łącznie ok. 230 żołnierzy:
- 1 pluton – dowódca sierż. pchor. Jan Szczepaniak ps. Kar (OP-11),
- 2 pluton – dowódca sierż. pchor. Władysław Szydło ps. Pik (OP-11),
- 3 pluton – dowódca ppor. Wojciech Rosolski ps. Skalny,
- 4 pluton – dowódca por. Michał Cerkiewniak ps. Boruta (OP-15),
- 5 pluton – dowódca: ppor. Piotr Dudycz ps. Cezar.
    Szlak bojowy OP-11 rozpoczął przemarszem od 19 do 21 czerwca do Bażanówki w powiecie Sanok w trakcie którego, pluton sierż. pchor. Pika zniszczył  samochód pancerny zabijając esesmanów, zdobywając broń i  wyposażenie wojskowe.  
    1 lipca po odpoczynku, przeglądzie broni i uzupełnianiu zapasów 
Zgrupowanie wyruszyło na wschód na Mrzygłód, gdzie przekroczono San docierając nocą z 3 na 4 lipca przez Tyrawę Solną, Wołoską do Bezmiechowej. Jeszcze w czerwcu kpt. Winogrodzki wysłał łącznika Władysława Pikula ps. Kruczek do Sambora, celem nawiązania kontaktu z tamtejszą placówką AK, który po powrocie przedstawił sytuację ludności polskiej w obliczu ataków, mordów bojówek UPA. Kpt. Winogradzki  podjął decyzję o przerwaniu marszu pod Sambor, przeciwko czemu protestował ppor. Orski. W trakcie działań stoczono kilka potyczek zdobywając broń i amunicję,  pomoc w zaopatrzeniu oddziału udzielali właściciele miejscowych dworów, gospodarze, gajowi pełniący służbę w okolicznych lasach. 
5 lipca rozbrojono trzech Niemców oraz policjanta ukraińskiego zdobywając ich uzbrojenie. 
8 lipca kiedy, Niemcy rozpoznali miejsce pobytu, Zgrupowanie przeniesiono się na wzgórze w pobliżu wsi Jankowice, gdzie stacjonowano do 12 lipca, po czym przemieściło się na wzgórze Czulnia, gdzie biwakowano do 16 lipca. Tam dotarła informacja, że Niemcy znają miejsce ich stacjonowania i planują obławę. Wysłany na zwiad  Kruczek nawiązał w majątku Hoczwia kontakt z wojskiem  słowackim, którego dowódcy zapewnił o swojej pomocy. Po przekroczeniu Sanu zakwaterowano się w budynku Stanisława Kabali ps. Diabeł na wzgórzu Gruszka. 
    22 lipca Sowieci zajęli Lwów i stało się oczywiste, że działania podejmowane na tym kierunku są bezzasadne. 
    26 lipca oddział natknął się na kolumnę transportową Ukraińców liczącą ok. 80 osób, w tym kobiet i dzieci. Podczas rewizji odkryto wyposażenie wojskowe i zgodnie z wytycznymi rozstrzelano ok. 30 mężczyzn zidentyfikowanych jako członkowie UPA.
    Zgromadzone nadwyżki broni postanowiono przetransportować w okolice Krosna, co było niebezpieczne. Na ochotnika zgłosili się Władysław Pikul ps. Kruczek, Jan Piskorski ps. Miś i ksiądz kapelan Tadeusz Witkoś ps. Dołęga. 
    28 lipca dwa wozy z bronią wyruszyły z zamku w Zagórzu w stronę Niebieszczan. Po minięciu Poraża zostali zatrzymani przez Niemców, a dzięki listowi przewozowemu,dołączyli do ich kolumny i wieczorem dojechali do Rymanowa, gdzie dołączyli do kolejnej kolumny i ostatecznie dotarli do Bóbrki. 
    29 lipca pluton Boruty w okolicach Poraża zapobiegł konfiskacie koni przez Niemców w okolicznych wioskach, a nocą doszło do walki z niemiecką kolumnę samochodową.
    3 sierpnia dokonano rozbrojeń mniejszych niemieckich oddziałów, zdobyto samochód pancerny, a po południu wykonano pościg za oddziałem niemieckim zdobywając licznie porzuconą broń.
    4 sierpnia pluton Pika zaatakowali Niemcy i po odparciu ataku, kiedy okazało się, że przemieszają się znaczne siły pluton wycofał się.
W okolicach Poraża kolejne plutony dowodzone przez Orskiego 
stoczyły walkę z 40 osobowym oddziałem niemieckim rekwirującym bydło, konie od okolicznych mieszkańców, zabijając kilkunastu żandarmów i zdobywając broń, a zwierzęta zwrócono właścicielom.
    4 sierpnia plutony Kara i Pika stoczyło potyczkę z batalionem niemieckim na szosie Zagórz - Wielopole, które po walkach z dnia poprzedniego zajęły pozycje obronne, walka trwała ok. 4 godzin i zakończyła się wycofaniem Niemców. Tego samego dnia w Tarnawie pojawiły się niemieckie pojazdy pancerne, a dwa pozostały w miejscowości. Kiedy Niemcy wyszli ze środka zostali zaatakowani i zlikwidowani.
    5 sierpnia zgrupowanie przebywało w okolicy Niebieszczan, gdzie zorganizowano izbę chorych i rannych, a kilku partyzantów pomogło miejscowej placówce AK rozbroić Niemców zdobywając uzbrojenie i wyposażanie. 
    6 sierpnia został zastrzelony ppor. Leon Florek ps. Borsuk przez członka UPA.
    Z 8 na 9 sierpnia zgrupowanie dotarło w okolice wzgórza Tokarnia, rozbrajając pojedynczych żołnierzy oraz oddział, którego członków SS, SA i NSDAP rozstrzelano w lesie pod Jawornikiem. 
    11 sierpnia ppor. Orski ze swoimi plutonami opuścił Zgrupowanie, co wynikało z rozkazu kpt./mjr Józefa Drelichowskiego i wrócił do powiatu krośnieńskiego. Odejście nastąpiło, kiedy jasne było, że dalsze pozostawanie spowoduje rozbicie Zgrupowania przez Niemców bądź dekonspirację przed Sowietami. Po opuszczeniu Zgrupowania ppor. Czuchra poprowadził oddział w okolicy Bóbrki, gdzie złożono ciężką oraz długą broń w depozycie u Stanisława Czekaja  ps. Zwierz.

Drażliwą kwestią między AK z NOW był podział ekwipunku ze zrzutów, przy których oddział był pomijany, żołnierze NOW byli pomijani przy awansach. Interwencja działaczy SN i oficerów NOW Okręgu Krakowskiego do władz AK doprowadziła do odwołana Inspektora AK Jasło Łukasz Grzywacz Świtalski, Komendanta Obwodu AK Sanok kpt. Adama Winogrodzkiego, który ignorował swojego zastępcę por. Tadeusza Buczka ps. Tuchan  z NOW (więziony w łagrach 1944 - 47 w ZSRR, pochowany w Środzie Śląskiej) nie informując o naradach sztabowych.


Po nadejściu sowietów 11 września - zdobycie Krosna - oddział został rozwiązany, nie ponosząc większych strat czasie swojego istnienia, co przy znacznej ilość akcji i ich charakterze świadczyło, że posiadał dużą wartość bojową. 
Mieczysław Bielec skierował swoje kroki do Zgrupowania Lwowskich Oddziałów Leśnych AK Warta, liczącego ok. 1,5 tys. żołnierzy, którego ośrodek dowodzenia pod koniec sierpnia 1944r. został utworzony na Podkarpaciu przez ppłk Franciszka Rekuckiego ps. Bąk, (zmarł i pochowany w Krakowie) Komendanta Okręgu AK Lwów oraz Szefa Sztabu ppłk Bolesława Tomaszewskiego (zmarł i pochowany w Jeleniej Górze) , którego oddziały stacjonowały m.in w okolicach Brzozowa.  

Zgrupowanie było gotowe do pójścia na odsiecz Lwowa, gdyby miasto to ostatecznie zostało przyznane Polsce, a Ukraińcy próbowaliby je opanować (jak w 1918r.)

 
    W Zgrupowaniu AK Warta wiosną 1945r. Mieczysław Bielec objął funkcję dowódcy plutonu w kompanii D-14 kpt. Dragana Sotirovica ps. Draża (odznaczony Orderem Virtuti Militari przez gen Władysława Filipkowskiego, który zmarł w Pieńsku k. Zgorzelca na Dolnym Śląsku ). 
 
 
- 13 grudnia 1944r. żołnierze kompani D-14 mjr. Dragana Sotirovica uwalniają z aresztu UB w Brzozowie żołnierzy oraz oficerów z Komendy Obwodu AK Brzozów AK.
 
 
- 25 czerwca 1945r. oddział mjr. Draży na drodze pomiędzy Jasienicą, a Domaradzem zlikwidował oddział sowiecki, odbierając zrabowane konie i krowy,
-  ochrona polskich wiosek przed atakami band UPA,
- akcjach odwetowych gromad ukraińskich (Grabówka, Końskie, Srogi).

1 lipca 1945r. rozwiązano Zgrupowania Warta, a jego dowódcy z częścią żołnierzy ewakuowali się na zachodnie tereny Dolnego Śląska m.in. na obszar obecnego Regionu Jeleniogórskiego, gdzie nie było jeszcze organizacji reprezentującej Polski Rząd w Londynie, gdzie, trwali w konspiracji konspirowali do lat 50-tych, mieszkali od Żagania przez Zgorzelec, Lubań Śląski po Jelenią Górę po Legnicę i Głogów. Po rozwiązaniu Zgrupowania, Mieczysław Bielec w sierpniu 1945r. ujawnił się, po czym był dwa razy aresztowany.  
    Po zwolnieniu z aresztu w czerwcu 1946r. wyjechał na Dolny Śląsk i zamieszkała w Olszynie k. Lubania, gdzie żyli, mieszkali, działali w konspiracji licznie żołnierze m.in Zgrupowania Lwowskiego Oddziałów Leśny AK Warta, w tym kompanii D mjr Draży oraz z byłego Okręgu Lwowskiego AK.  
    Tam kontynuował działalność antykomunistyczną w Zrzeszenia WiN Okręgu Jelenia Góra - Rejonu I Południowy kierowany przez mjr Witolda Szredzkiego obejmujący działaniem Kamienną Górę, Jelenia Górę, Lwówek Śląski, Lubań Śląski, Zgorzelec. W Okręgu/Rejonie prowadzono działalność o charakterze propagandowo-uświadamiającym, informacyjno-wywiadowczą, wydawano dwutygodnik Wolność w nakładzie 600-800 egz., działalność zbrojna miała charakter minimalny.
 
     
    W czerwcu 1946r. na skutek działalności agenta w otoczeniu mjr. Szredzkiego funkcjonariusze UB aresztowali 62 osoby rozbijając na tym terenie struktury WiN. Wielu, którzy uniknęli aresztowania zostało ujętych w ciągu trzech lata. Aresztowanych przewieziono do Urzędu Bezpieczeństwa we Wrocławiu, gdzie na przesłuchania przyjechał Jozef Goldberg vel Józef Różański,  kierownik Wydziału IV MBP tj. Samodzielnego Wydziału Śledczego, w przeszłości członek KPP, funkcjonariusz NKWD.
    
Mieczysław Bielec ujawnił się 16 kwietnia 1947r. w UB w Lubaniu, po czym zamieszkał we Wrocławiu. Wg dokumentacji UB stał na czele zbrojnej grupy od sierpnia 1947r. do lipca 1947r. działającej na terenie woj. dolnośląskiego, poznańskiego, krakowskiego, śląsko-dabrowskiego, rzeszowskiego mającej na celu zdobycie pieniędzy podczas akcji rekwizycyjnych, potrzebnych do ucieczki na Zachód. Grupa została rozbita po niedanej akcji w Albigowej pow. Łańcuckim, w wyniku czego aresztowano na Dolnym Śląsku łącznie 42 osoby. Aresztowania dotknęły także  nieujawnionych działaczy Zrzeszenia WiN z terenu powiatu lubańskiego.
    Po aresztowaniu 25 lipca 1949r. został skazany na dwukrotną karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy wykonaną 4 lipca 1950r. o godz. 20.00 w więzieniu przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu. Straceni zostali podczas egzekucji także żołnierze, działacze antykomunistyczni, członkowie grupy "Błyska" Tadeusz Kopiczak, Szczepan Andruszko, Andrzej Tadla.
 

-  Cmentarz Osobowicki - nekropolia Żołnierzy Powstania Antykomunistycznego 1944 - 1956

Po wkroczeniu sowietów 

  • podporucznik Józef Czuchra ps. Orski zginął 24 marca 1945r. w siedzibie UB w Rzeszowie. Pod koniec 1944r. wyjechał na polecenie przełożonych do Krakowa, po czym wrócił do rejonu działania, a 24 marca 1945. w trakcie ponownego powrotu do Krakowa został aresztowany na dworcu w Rzeszowie ze spotkanym Janem Różyckim ps. Owczarek (skazany na 10 lat). W trakcie przesłuchania Orski wyrwał broń oficerowi UB zabijając go i raniąc dwóch kolejnych. W trakcie próby sforsowania drzwi został zastrzelony. Zwłok nie wydano rodzinie.

  • Kajetan Samborski ps. Grzebyk, karę śmierci wykonano 15 lipca 1949r. w Krakowie. W konspiracji antykomunistycznej działał na terenie Wielkopolski i Podhala. Wraz z bratem Stanisławem należał do oddziału Wiarusów i został zatrzymany przez służby czechosłowackie podczas ucieczki na zachód.

  • Mieczysław Bielec ps. Błysk, karę śmierci 4 lipca 1950r. we Wrocławiu w więzieniu przy ul. Kleczkowskiej.

  • Kazimierz Człowiekowski ps. Niemsta po powrocie z zesłania w ZSRR włączył się w działalność grupy Józefa Cieśli ps. Topór. Wydany przez A. Pelczarskiego z Korczyny, u którego kwaterował w trakcie aresztowania 18 kwietnia 1945r. został ciężko ranny i zmarł dzień później w siedzibie UB w Rzeszowie. We wrześniu 2021r. podczas prac poszukiwawczych IPN odnalazł jego szczątki. 23 lipca 2022 r. w Belwederze rodzina otrzymała notę identyfikacyjną potwierdzającą tożsamość bohatera.

Sowieci szybko rozpoczęli wyłapywanie żołnierzy AK, NOW, NSZ i tak np: 
- część podjęła walkę z nowym okupantem i jego kolaborantami w ramach oddziału Antoniego Żubryda jak Józef Jastrzębski ps. Stary, Albin Zygar ps. Dąb, w grupie Józefa Cieśli ps. Topór jak Kazimierz Człowiekowski ps. Niemsta. 
- wielu długo ukrywało się jak Stanisław Nitka, 
- wielu udało się przedostać za granicę jak Stanisław Czekaj ps. Zwierz, wielu uwięziono jak Roman Myśliwiec ps. Roman, Albin Zygar ps. Dąb, Jan Tkaczyk, 
- kilku  wstąpiło do LWP jak „Kar”.


Źródło:
at
Labels: , , , , , , , , , , ,