Armia Krajowa Zgorzelec (AK - NSZ - ROAK - AKO - NZW - WiN) - Wirtualne Muzeum Historii Wy(za)klętej

Za dywizję wołyńską .. szubienica w Lublinie, ojczyste Majdanki. Za ... bój pod Nowogródkiem długi urlop w więzieniu. Za bój o .. Rossę, Ostrą Bramę, Wilno – sucha gałąź lub zsyłka .. Za dnie i noce śmierci, za lata udręki .. raz w oczy a drugi w szczęki. Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź – list gończy .. dopaść i rozstrzelać!... Za wyroki na katów, za celny strzał .. Jeden wyrok, do tiurmy ..Za Warszawę, .. powstańcze zachcianki - specjalny oddział śledczy ...

środa, 12 grudnia 2018

1 Brygada Kadrowa 5 Dywizji Lwowskiej, czy Eksterytorialny Okręg Lwów AK WiN

6 sierpnia 1945r. postanowiono o rozwiązaniu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (DSZ), w miejsce której w Warszawie 2 września 1945r. powołano kolejną organizację, tym razem polityczną Ruch Oporu bez Walki i Dywersji "Wolność i Niezawisłość" (WiN). Na Kresach Południowo-Wschodnich II RP nadal jednak funkcjonowała organizacja NIE, której struktury były likwidowane do listopada 1945r.
W tym okresie rozpoczęła się tzw. druga, główny fala opuszczania Kresów Południowo - Wschodnich przez żołnierzy AK, która trwała do grudnia 1945r., podczas której wywieziono archiwa konspiracyjne oraz broń. 7 grudnia ostatni Komendant Okręgu Lwów AK - NIE mjr Anatol Sawicki wraz z rodziną przybywa do Krakowa 9 grudnia 1945r. transportem kolejowym ojców Franciszkanów.
W Krakowie zamieszkał nieopodal Rynku Głównego przy ul. Szpitalnej 34. Po przeprowadzonych rozmowach z Zarządem Głównym Zrzeszenia WiN, Zarządem Obszaru Południe WiN oraz płk Władysławem Władyką ostatnim Komendantem Obszaru III AK - NIE, które odbyły się w pierwszym kwartale 1946r. zapadła decyzja, żeby zorganizować 1 Brygada Kadrową 5 Dywizji Lwowskiej.

Miała występowała pod konspiracyjną nazwą Eksterytorialny Okręg Lwów Zrzeszenia WiN i podlegała organizacyjnie Obszarowi Południowemu Zrzeszenia WiN. Została w pełni oparta na strukturach byłego Okręgu Lwów AK - NIE i skupiała w swoich szeregach do 3000 żołnierzy.
Sztab 1 Brygady Kadrowej 5 Dywizji Lwowskiej Eksterytorialnego Okręgu Lwów WiN stanowili oficerowie:
- mjr Anatol Sawicki ps. Młot - Komendant Okręgu
- rtm. Bronisław Kawka - Dembiński - z-ca Komendanta Okręgu
- mjr Marian Jędrzejewski - oficer ds. organizacyjnych
- mjr. Franciszek Garwol - szef sztabu
- Zofia Orlicz - szef łączności wewnętrznej
- ppor. Stanisław Krutin - szef łączności z zagranicą
- por. Józef Barylski - szef wywiadu wojskowego
- ppor. Eugeniusz Bielawski - szef kontrwywiadu
- ppor. Antoni Wojtowicz - oficer do zadań specjalnych
- plut. podchor. Józef Słabiniak - szef uzbojenia
- mjr Leopold Weber - kwatermistrz
- mjr Jan Brodzisz - komórka legalizacji
- Gerard Mościński - płatnik
Sztabowi Okręgu krypt. Miasto, Garnizon kierowanemu przez mjr. Mariana Jędrzejewskiego podlegały Dzielnice (Inspektoraty Bóbrka i Gródek Jagielloński) podzielone na rejony. Taka organizacja wynikała z potrzeby zachowania tożsamości, a żołnierzy skupiano w macierzystych jednostkach AK i NIE. Zapewniała ona zabezpieczenie przed inwigilacją agentury sowieckiego UB, wzmacniała wzajemne zaufanie żołnierzy znających się z konspiracji SZP, ZWZ, AK, NIE.
Utworzono trzy lub cztery Dzielnice zmiennie występujące w różnych opracowaniach:
- Północ krypt. Gdynia pod komendą mjr. Franciszka Garwola ps. Karaś, Tarnopolski z pięcioma rejonami obejmującymi pow. wschodnie woj. zielonogórskiego i pow. zachodnie woj. wrocławskiego

- Wschód krypt. Kluczbork pod komendą nie rozpoznanego pchor. Stanisława Kruszelnickiego z czterema Rejonami,
- Południe krypt. Zakopane pod komendą ppor. Stefana Stebnickiego ps. Seweryn obejmujący powiaty w południowo - wschodniej części woj. wrocławskiego, woj. opolskim, cześć woj. katowickiego
- Zachód pod komendą Emila Laweckiego, dzielnica nie została rozpoznana.
Stan liczebny Miasta wynosił ok. 1000 ludzi, a cały Eksterytorialny Okręg WiN liczył do 3 tysięcy ludzi. W styczniu i lutym 1946r. zebrano wnioski awansowe i odznaczeniowe przyznane z dniem 15 grudnia 1945r. podpisane 20 marca 1946r. przez płk Jana Władykę ostatniego Komendant Obszaru Południowo - Wschodniego AK - NIE, który przyjechał do Krakowa w październiku 1945r. m. in. z Emilią Maleczyńską, kierowniczką łączności, przewożąc archiwum lwowskie, spalone w czasie aresztowań.
W kwietniu 1946r. ppłk. Anatol Sawicki powołał Radę Polityczną Okręgu WiN, która stanowiła ciało opiniotwórcze dla dowództwa. W skład rady weszli:
- prof dr Franciszek Wadokanty z Wydziału Weterynarii
- prof dr Iwo Jaworski z Wydziału Prawa i Administracji
- prof dr Inglot z Wydziału Historii
- dr Józef Utzig z Wydziału Weterynarii
- prof dr Franciszek Staub

- ppłk. Anatol Sawicki
- mjr Franciszek Garwol
Eksterytorialny Okręg Lwów AK WiN miał charakter bardziej wojskowy, niż Okręg Jeleniogórski WiN do zadań, którego należało między innymi gromadzenie broni. Aresztowania członków Eksterytorialnego Okręgu Lwów AK WiN rozpoczęły się w październiku 1947r. i trwały do kwietnia 1948r.