Dlaczego tym razem zajmuję się, a raczej chyba przypominam historię 40 pułku piechoty Armii Krajowej, której żołnierze podjęli trud walki z niemieckim okupantem na ziemi lwowskiej. Jescze niedawno wszystko było prostsze, do czasu aż sie okazało, że żołnierze kresowi 49 pp AK wraz z rodzinami po zakończeniu działań bojowych na kresach zamieszkali na obecnej ziemi zgorzeleckiej, lubańskiej i bolesławieckie. jednakże wielu z nich kontynuowało walkę z kolejnym okupantem, który po wyparciu Niemców zajął jego miejsce, zagarnął połowe ziem II RP i pozostał w granicach tzw. ludowej Polski do 1993 r.Podczas Akcji Burzy 40 pp AK wszedł w skład 5 Lwowskiej DP AK, którą dowodził płk. Stefan Czerwiński, Komendant Okręgu Lwów AK. natomiast sam 40 pp AK był dowodzony przez mjr Anatola Sawickiego ( aresztowany w Lubaniu, zmarł podczas śledztwa w komunistycznych kazamatach we Wrocławiu).
Pułk wchodził w skład Zgrupowania Wschód AK dowodzonego przez płka Franciszka Rekuckiego. Na miejsce koncentracji oddziałów 40 pp AK oraz rozpoczęcia działań bojowych do Akcji Burza mjr Anatol Sawicki wyznaczył miejscowość Stare Sioło. Koncentracja 1, 3, 4 kompanii nie powiodły się z powodu wkroczenia z 18 na 19 lipca 1944 r. sowieckich oddziałów na teren powiatu Przemyślany. W związku z powyższym podjęto decyzję, aby najszybciej jak to możliwe przeprowadzić mobilizację oddziałów Inspektoratu Południe Lwów AK. W sztabie 40 pp AK, na czele którego stał mjr Anatol Sawicki, jako d-ca zgrupowania służyli:
- kpt. Artur Feja p. Lech (14 września 1906 - 7 grudnia 1997) - z-ca mjr. Anatola Sawickiego Komendanta Inspektoratu Lwów Południe AK, uczestnik konspiracji antykomunistycznej m.in kierownik Rady WiN w Kolbuszowej, z-ca Fryderyka Stauba Komendanta III pułku zapasowego I Brygady Kadrowej V Dywizji Lwowskiej (Eksterytorialny Lwowski Okręg Zrzeszenia WiN) z siedzibą kolejno w Katowicach, Bytomiu, we Wrocławiu.- rtm. Bronisław Kawka - Dembiński ps. Andrzej - szef operacyjny
- por. Paweł Jastrzębski ps. Strzała komendant Obwodu Bóbrka
- ppor. Stanisław Krutin ps. Mika - oficer informacyjny Inspektoratu (31 grudnia 1912 - 4 października 1980 Wrocław)
- ppor. Włodzimierz Artymowicz ps. Grzegorz - oficer łącznikowy
- ppor. Antoni Wojtowicz ps. Darling - oficer do zadań specjalnych
- st. sierż. Andrzej Kobyliniec Komendant Rejonu Stare Sioło
1 kompania 40 pp AK kpt. Franciszka Stauba ps. Proch utworzona w Obwodzie Przemyślany AK liczyła w czerwcu 1944r. ok. 60 żołnierzy, by w lipcu osiągnąć stan 150. Szefem sztabu kompanii był st. wach. Jan Mączyński ps. Boguś (ze Lwowa, los nie znany) ranny w Bóbrce, oficerem łącznikowym był ppor. Alojzy Wojtowicz (los znany, ale utajniony).18 lipca kompania jako pierwszy oddział zgrupowania 5 Lwowskiej DP Podokręgu Lwów AK weszła do działań bojowych Akcji Burza w Okręgu Lwów. Oddziały AK skoncentrowane w Stary Siole wyzwoliły okolicę oraz udzieliły pomocy okrążonemu w rejonie Wodnik sowieckiemu oddziałowi.
Następnie kompania zaatakowała wycofujący się ze Świrza w kierunku Bóbrki niemiecki tabor składający się z 20 wozów załadowanych amunicją i bronią.
19 lipca do kompanii kpt. Franciszka Stauba ps. Proch (31 listopada 1890 - 11 stycznia 1982r., prof Politechniki Śląskiej) dołączyły dwa plutony z Rejonu Świrz AK, co zwiększyło stan oddziału do 250 żołnierzy.
20 lipca oddziały sowieckie zajęły Świrz, a popołudniu wkroczyły oddziały AK. 21 lipca sowieci opuścili Świrz pozostawiając w nim hałubicę, 2 czołgi, w tym jeden niesprawny z obsługą.
23 lipca oddziały AK wraz z Sowietami wycofały się z miasta przed wycofującymi się oddziałami niemieckimi, których przemarsz trwał 3 dni. Oddział skierował się do Bóbrki, gdzie wspólnie z nielicznym oddziałem sowieckim stoczył 6 godzinny bój z Niemcami. 25 lipca po wycofaniu się z Bóbrki oddziały AK skierowane do Podhoryszcza zostały rozbrojone przez Sowietów.
Dowódcy drużyn:
- sierż. Władysław Husak z Lwowa - drużyna karabinów maszynowych ze Lwowa, ranny w Bóbrce,
- kpr. Tadeusz Lipski ps. Puchacz ze Świrza - II drużyn, WP, mieszkał w Kłodzku 1998
- plut. podchor. Stanisław Wyczółkowski ps. Damian ze Lwowa - III drużyna, poległ 24.07 w Bóbrce
- plut. Michał Węgrzynowski ps. Lotnik z Przemyślan - IV drużyna (mieszkał pow. jeleniogórski)
- Fiodor Pristup - V drużyna złożona z partyzantów sowieckich
- Abaham Baum - VI drużyna złożona z Żydów
- sierż. Michał Zalipski ps. Żbik z Siworogów - VII drużyna, pluton gospodarczy, Kamienna Góra, 80'
Żołnierze:
- szer. Mikołaj Antoniszyn z Chlebowic Świrskich, mieszkała w Nowogrodźcu
- szer. Wincenty Antoniczyn z Chlebowic Świrskich, zginął w Świrzu
- szer. Kazimierz Badowski z Żelowa, żołnierz Warty, zm. 1981
- szer. Bunio Baum, pluton żydowski
- szer. Marcus Blecher vel Motia Sztrelisker, pluton żydowski
- szer. Ni Kaczanos, senior, pluton żydowski
- szer. Ni Kaczanos, junior, pluton żydowski
- szer. Mosze Kerschner, pluton żydowski
- NN ps. Marian ze Lwowa, pluton żydowski
- szer. Abram Sandberg vel Gera, pluton żydowski, Izrael
- NN ps. Adolf, pluton żydowski
- szer. Leopold Kleimann ps. Poldek, pluton żydowski, po wojnie kierownik zespołu pieśni i tańca
- szer. Bronisław Karasiński ps. Żuraw z Chlebowic Świrskich, poległ w Bóbrce 24.07.44r.
- szer. Antoni Kleszczyński ps. Wiara z Kopania, mieszkał w Pietrzykowicach, lubuskie
- szer. Roman Kleszczyński ps. Gawron z Kopania, mieszkał k. Lubania Śląskiego
- szer. Zygmunt Kleczek ps.Herkules ze Lwowa, poległ w Bóbrce 24.07.44r.
- kpr. Jan Piotr Kochan ps. Sokół z Hanaczowa, rusznikarz (zm. pow. zgorzelecki)
- szer. Kazimierz Kowalów ze Świrza, poległ w walce z UPA pod Kimirzem kwiecień 1945
- szer. Mikołaj Kuchmistrz z Chlebowic, mieszkał w Nowogrodźcu
- szer. Antoni Leszczyński ze Lwowa
- szer. Jan Łuków ze Lwowa
- szer. Józef Mudrak ze Świrza
- szer. Jan Martynowicz z Kopania, (mieszkał k. Kłodzka 80)
- szer. Marian Nassan ps. Cygan z Zabłota, kucharz oddziału, ranny w Bóbrce, (mieszkał w szczecińskim)
- szer. Zygmunt Blumski z Piatynia
- szer. Stanisław Haczewski ze Lwowa
- szer. Jan Jankowski ps. Witek ze Świrza, (mieszkał w Świeradowie 80)
- kpr. Kazimierz Budziński z Przemyślan, zm. wskutek ran podczas walk z UPA 09.44
- kpr. Franciszek Michał Kral ps. Pika ze Lwowa poległ w walce z UPA pod Grząskim 16.07.44r.
- szer. Władysław Kral ps. Czarny ze Lwowa, mieszkał w Bytomiu
- szer. Marian Kral ps. Kominiarz ze Lwowa, mieszkał w Bytomiu
- Janusz Kral ps. Noga ze Lwowa
- szer. Janusz Lewandowski ps. Olgierd ze Lwowa, poległ w Bóbrce 24 lipca 44r.
- plut. Ryszard Chmielowski ps. Bury ze Lwowa
- szer. Jan Słabicki ps. Klon z Tuczn (zm. pow. bolesławiecki) - kpr. podchor. Tadeusz Czułowski ps. Blajer, Lis ze Lwowa, obrona Hanaczowa
- kpr. Jan Żuków ps. Tońsko ze Lwowa
- kpr. Tadeusz Klimko ps.Czaszka ze Lwowa, (mieszkał we Wrocław 1986)
- kpr./ppor Eugeniusz Smoła ps. Technik ze Lwowa, LWP, operacja drezdeńska, aresztowany
- szer. Stanisław Sobański z Chlebowic Świrskich, poległ w Bóbrce 24 lipca 44r.
- szer. Sokólski ps. Nogaj z Tarnopola, poległ pod Grząskim
- kpr. Władysław Sołduk ps. Pustelnik ze Lwowa, (mieszkał na Górnym Śląsku)
- kpr. Otto Szczepan ps. Tońko ze Lwowa, poległ w Bóbrce 24 lipca 44r.
- szer. Kazimierz Szczepański ps. Promień ze Świrza, Nowogrodziec
- kpr. Kazimierz Szczepański ps. Lew ze Świrza, d-ca łączności, (mieszkał pow. zgorzelecki, zm. Gdańsk)
-szer. Joachim Szwarc ps. Ciężki, zaopatrzeniowiec oddziału, szczecińskie
- szer. Adam Szwed ze Świrza, (mieszkał w pow. zgorzeleckim)
- szer. Zdzisław Wołczyk ze Lwowa
- szer. Ignacy Zazulak ze Świrza
- szer. Jan Żuków ps. Szczepko ze Lwowa
- kpr. Zygmunt Kłączyk ps. Herkules ze Lwowa, poległ w Bóbrce 24 lipca 44r.
- kpr. Witold Izdebski ps. Kot ze Lwowa, AK i WiN więziony 8 lat, (mieszkał w Wałbrzychu)
- NN ze Lwowa
- NN ze Lwowa, poległ w Bóbrce 24 lipca 44r.
- NN ps. Jawor ze Lwowa, poległ w Bóbrce 24 lipca 44r.
- NN ps. Kruk ze Lwowa
- NN ps. Szczygieł z Chlebowic Świrskich
- NN ps. Sikora z Chlebowic Świrskich
- podchor. NN vel Dziuno Blajer ze Lwowa, mieszkał prawdopodobnie w Kanadzie
- kpr. NN ps. Sokół ze Lwowa, poległ w Bóbrce 24 lipca 44r
- szer. NN ps. Tur ze Lwowa
- NN ps. Słowik z Przemyślan
- NN ps. Wilczek
- NN ps. Grej, celowniczy ck, drużyna Kanoniera
- NN ps. Irka ze Lwowa, drużyna Kanoniera
- plut. NN ps. Kanonier ze Lwowa, ranny w głowę w Bóbrce, d-ca drużyna Kanoniera
- NN ps. Żmija ze Lwowa
- kpr./plut.Kazimierz Burzyński ps. Szczygieł, zginął podczas walk z UPA
- plut. Michał Węgrzynowski ps. Lotnik z Przemyślan,(mieszkał w Karpaczu)- plut. Józef Żukrowski ps. Ryś z Przemyślan, (mieszkał pow. lubański)
- plut. Włodzimierz Żukrowski ps. Jastrząb z Przemyślan, (mieszkał w Karpaczu)
- kpr. Antoni Mądrzak ps. Ziutek z Przemyślan, (mieszkał we Wrocławiu)
- kpr. Kazimierz Bednarz s. Franciszka ps. Jowisz z Hanaczowa, mjr WP
- kpr. Kazimierz Bednarz s. Józefa ps. Frajer z Hanaczowa
- kpr. Jan Bojczuk ps. Żelazny z Hanaczowa, (zm. pow. zgorzelecki)
- kpr. Kazimierz Łaba, Kwaśniewski ps. Kucharz z Hanaczowa (Wrocław)- kpr. Władysław Demkowicz ps. Grab z Hanaczówki, Dolny Śląsk, zm. 1974r.
- szer. Jan Demkowicz ps. Dąb z Hanaczówki
- kpr. Kazimierz Niebylski ps. Bartek z Hanaczowa
- szer. Kazimierz Niebylski ps. Krokodyl z Hanaczówki
- Michał Czapliński ps. Wiara ze Świrza, (zm. pow. zgorzelecki)
- Michał Twardowski ps. Miłość z Kopania, zm. 80' Dolny Śląsk
- Wasilij Drozdow, oficer Sowiecki z gr. Borysak Krutikowa, obrona Hanaczowa
27 lipca 1944r. Sowieci zażądali złożenia broni przez oddziały AK, którą
złożyły oddziały okrążone przez NKWD.Oddziały AK stacjonujące w lesie skierowały się na Siemianówkę i po przejściu Sanu poszły w kierunku Warszawy.
Oficerowie sztabu 40 pp AK z mjr. Anatolem Sawickim na czele przedostali się do Lwowa, gdzie wzięli czynny udział w walce o jego wyzwolenie.
Źródło:
Żołnierze ze Świrskiego lasu. Józef Wyspiański
