niedziela, 28 października 2018

Franciszek Garwol ostatni dowódca I Brygady Kadrowej V Dywizji Lwowskiej 1948-56

  Franciszek Garwol urodził się 6 sierpnia 1904r. w Przemytnicy koło Nowego Sącza. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Starym Sączu od 1923r. uczył się prywatnie we Lwowie, gdzie w 1927r. zdał mała maturę w V Gimnazjum im. S. Żółkiewskiego we Lwowie. 17 października 1927 został powołany do czynnej służby wojskowej w 5 pułku artylerii lekkiej we Lwowie, gdzie ukończył szkołę podoficerską i od 1 października 1929r. służył jako podoficer. Po zdaniu matury w 1932r. został skierowany do Szkoły Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy.
   15 sierpnia 1934r. po promocji do podporucznika służby stałej artylerii został skierowany do dywizjonu detaszowanego 12 pal w Tarnopolu na stanowisko młodszego oficera baterii. 19 marca 1938r. awansowany do stopnia porucznika, 3 grudnia 1938r. został dowódcą plutonu artylerii w 52 pp w Złoczowie, z którym walczył w rejonie Kielc, Iłży i Starachowic we wrześniu 1939r. Po zakończeniu działań wojennych uniknął niewoli i wrócił do Tarnopola będącego pod sowiecką okupacją. Na przełomie 1941 - 42. wstąpił do ZWZ - AK przyjmując ps. Karaś, Dziryt.
  1 lutego 1942r. został Komendantem Inspektoratu ZWZ - AK Brzeżany organizując sprawne struktury konspiracyjne z obwodami Brzeżany, Podhajce i Buczacz. Z jego inicjatywy i pod osobistym kierunkiem w 1943r. przeprowadzono szereg akcji dywersyjno - sabotażowych na liniach komunikacyjnych.
  11 listopada 1943r. został awansowany do stopnia kapitana. 10 czerwca 1944 r. został wyznaczony dowódcą Zgrupowania AK odtwarzającego batalion 12 DP AK, w skład którego weszły 2 kompania 51 pp AK i 1 kompania 52 pp AK.
  30 czerwca 1944r. z rozkazu płk Władysława Filipkowskiego ps. Cis Komendanta Obszaru AK Lwów został Komendantem Podokręgu AK Tarnopol - nowej struktury konspiracyjnej. 18 lipca 1944r. na jego rozkaz podjęto działania w ramach Akcji Burza. Oddziały skoncentrowane w lasach na wschód od Brzeżan nie zdążyły jednak wziąć udziału w walkach z Niemcami. 25 lipca 1944r. otoczone przez wojska sowieckie zostały skierowane do Brzeżan i  następnie 1 sierpnia 1944r. rozbrojone. Ok. 100 żołnierzy zgrupowania zostało wcielonych do tzw. istriebitielnych oddziałów NKWD. Kpt. Franciszek Garwol po nasileniu aresztowań prowadzonych przez NKWD na przełomie września - października 1944r. opuścił Brzeżany i wyjechał do Lwowa.
  Na miejscu nawiązał kontakt z mjr. Anatolem Sawickim, który początkowo powołał kpt. Garwola na Szefa Sztabu Okręgu NIE. W okresie luty - lipiec 1945r. był Komendantem Dzielnicy Północnej Inspektoratu Lwów NIE. Po zatrzymaniu 22 lipca 1945r. we Lwowie przez NKGB pod fałszywym nazwiskiem, nierozszyfrowany został po trzech tygodniach zwolniony. Po czym ewakuował się ze Lwowa  na obszar nowej powojennej Polski najpierw do Krakowa. Ostatecznie zamieszkał w Gliwicach przy ul. w. Marka. Zatrudniony na stanowisku zastępcy dyrektora Zjednoczenia Górniczo - Wiertniczego w Gliwicach kontynuował działalność konspiracyjną w Eksterytorialnym Okręgu WiN Tarnopol obejmując funkcję komendanta Dzielnicy Północ krypt. Gdynia. Na zastępcę powołał por. Zygmunta Szynalskiego.
  Działalność Okręgu obejmowała Górny i Dolny Śląsk oraz ziemię lubuską. Prowadził ewidencję ludzi i broni, rozdzielał zasiłki dla żołnierzy podległej struktury, sporządzał raporty sytuacyjne i kadrowe. Awansowany do stopnia majora wnioskiem z 15 grudnia 1945r, w kolejnych tygodniach przełomu 1945 - 46 został powołany ponownie przez mjr/ płk. Anatola Sawickiego na Szefa Sztabu, tym razem I Brygady Kadrowej V Dywizji Lwowskiej jako Eksterytorialnego Okręgu WiN Lwów, przekazując komendę nad Eksterytorialnym Okręgiem WiN Tarnopol mjr Bronisławowi Żeglinowi.
W kwietniu 1947r. ujawnił się w WUBP Katowice, ale zagrożony aresztowaniem przez UB przeniósł się początkowo do Żagania, gdzie pracuje jako nauczyciel, a następnie do Jabłonowa pow. Żagań, gdzie pod nazwiskiem Zygmunt Grzybowski pracował jako księgowy w Powiatowych Zakładach Mleczarskich.
  Po aresztowaniu mjr/płk. Sawickiego został w maju 1948r. zastępcą rtm. Bronisława Kawki - Dembińskiego, który objął dowództwo na I Brygadą V Dywizji Lwowskiej. We wrześniu 1948r. po aresztowaniu rtm. Bronisława Kawki - Dembińskiego obejmuje dowództwo na I Brygadą kadrową V Dywizji Lwowskiej i nieprzerwanie sprawował ją do rozwiązania struktur 16 kwietnia 1956r. W 1948r był intensywnie rozpracowywany przez UB w ramach sprawy obiektowej „Radwan”. Podczas wyjazdów do Wrocławia korzystał z pomocy por. Czesława Lubelskiego znanego z działalności konspiracyjnej w Brzeżanach. Jego żona mieszkająca w Gliwicach była inwigilowana przez WUBP Katowice. Prowadzone działania miały na celu ustalenie miejsca jego pobytu i aresztowania. Jednak do 1956 r. skutecznie się ukrywał.
  10 lipca 1956 ujawnił się w Wydziale IV Departamentu Prokuratury Generalnej w Warszawie, skąd po przesłuchaniu został zwolniony. Powrócił do swojego rodowego nazwiska. Zamieszkał z rodziną w Gliwicach. Pracował jako księgowy w Przedsiębiorstwie Robót Inżynieryjnych w Gliwicach. W styczniu 1971 r., przeszedł na emeryturę. Zmarł w Gliwicach 21 marca 1982 r., gdzie został pochowany na  Cmentarzu Lipowym przy ul. Poniatowskiego.
 

Źródło:
http://www.dws-xip.pl
Zeszyty Historyczne WiN