Armia Krajowa Zgorzelec (AK - NSZ - ROAK - AKO - NZW - WiN) - Wirtualne Muzeum Historii Wy(za)klętej

Za dywizję wołyńską .. szubienica w Lublinie, ojczyste Majdanki. Za ... bój pod Nowogródkiem długi urlop w więzieniu. Za bój o .. Rossę, Ostrą Bramę, Wilno – sucha gałąź lub zsyłka .. Za dnie i noce śmierci, za lata udręki .. raz w oczy a drugi w szczęki. Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź – list gończy .. dopaść i rozstrzelać!... Za wyroki na katów, za celny strzał .. Jeden wyrok, do tiurmy ..Za Warszawę, .. powstańcze zachcianki - specjalny oddział śledczy ...

sobota, 2 marca 2013

Ppłk. Anatol Sawicki ps. Młot, ostatni komendant Okregu Lwowskiego AK - WiN w Lubaniu Śląskim

Życiorys ostatniego Komendanta Okręgu Lwów AK, kolejno Eksterytorialnego Okręgu Lwowskiego Zrzeszenia AK - WiN ppłk. Anatola Sawickiego ma wiele sprzeczności. Może mieć to związek z częstą zmianą jego tożsamości podczas kolejnych okupacji II RP przez Sowietów, Niemców i znowu Sowietów.
Podaje się dwie daty i dwa miejsca urodzenia tzn. 14 października 1898r. w Warszawie oraz 14 października 1987r. w Odessie, gdzie urodził się jeden z pięciu jego braci Wiktor Sawicki.
Rodzina Sawickich pochodziła z Litwy, gdzie pieczętowała się herbem Lubicz, skąd przeniosła się ok. 1782r. na Zamojszczyznę. Tam dziadek ppłk. Anatola Sawickiego posiadał niewielki majątek ziemski w Zaklikowie.
Ojciec Leon Sawicki był z zawodu architektem, co sprzyjało wielu przeprowadzkom. W Odessie Anatol ukończył szkołę podstawową w 1909r., gimnazjum w 1916r. Od sierpnia 1916r. do marca 1918r. służył w 48 Zapasowym Pułku Piechoty, 1 pułku saperów I Korpusie Polskim gen. Józefa Dowbor - Muśnickiego Armii Rosyjskiej powołanego 24 lipca 1917 na Białorusi z żołnierzy polskich wywodzących się z armii rosyjskiej służących na froncie zachodnim i północnym (Białoruś, Polesie, Litwa, Łotwa), z inicjatywy Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego.
Do 7 listopada 1918r. A. Sawicki był w Kijowie członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918r. Sawicki wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego, rozpoczynając służbę w zbrojowni Twierdzy Modlin, kolejno walczy w obronie Lwowa przed Ukraińcami, wojnie polsko-bolszewickiej, m.in. w bitwie warszawskiej i pod Zamościem, gdzie został odznaczony Krzyż Walecznych.

Został zawodowy żołnierzem, służył w artylerii konnej, w 1919r. był słuchaczem szkoły dla podoficerów artylerii w Rembertowie, w sierpniu 1924r. ukończył szkołę oficerską w Bydgoszczy otrzymując promocję na pierwszy stopień oficerski, w 1936r. uzyskał stopień kapitana.
Podczas wojny obronnej 1939r. dowodził dywizjonem artylerii Podlaskiej Brygady Kawalerii, walczył z Niemcami w okolicy Warszawy. Po klęsce wrześniowej nie poszedł do niewoli i aresztowany uciekł z obozu jenieckiego. Następnie wyjechał z żoną do wsi Płonka w woj. lubelskim w charakterze kupca. Na początku 1940r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej i rozpoczął organizować oddziały dywersyjne w rejonie Krasnegostawu pełniąc funkcję Komendanta Obwodu Krasnystaw w okresie do czerwca 1941r. do maja 1942r. zmieniając imię i nazwisko na Jerzego Zarębskiego. Kiedy Niemcy zaczynają go szukać zostaje przeniesiony do Radomia i jednocześnie obejmuje w maju funkcję Inspektora (Komendanta) Inspektoratu Chełm ZWZ - AK, którą pełni do październik tegoż roku.
Narastające zagrożenie aresztowaniem spowodowało, że został został przeniesiony do Lwowa, gdzie ppłk Adolf Galinowski (20 czerwca 1897 - sierpień 1944, oficer I Korpusu Polskiego na Białorusi, D-ca Batalionu KOP Budsław woj. wileńskie) Komendant Okręgu Lwów AK 1 stycznia 1943r. powierzył kpt. Sawickiemu funkcję Inspektora Inspektoratu Lwów - Południe. W marcu 1943r. zorganizował oddział Kedywu w lasach hanaczowsko - świrskich 1 kompanię 40 pp AK, który:
- maja 1943r. przeprowadził atak w Podhorodyszczach na posterunek policji niemieckiej
- 12 października 1943r. linii kolejowej Lwów - Podhajce pod Ładohowem na niszcząc transport sprzętu wojskowego.
11 listopada 1943r. kpt. Anatol Sawicki został awansowany przez KG AK do stopnia majora. Z jego rozkazu i osobistego zaangażowania została zorganizowana obrona Hanaczowa ratująca życie ponad 2500 mieszkańców okolicznych wsi przed ludobójcami UPA. W ramach Akcji Burza został wyznaczony na dowódcę części Zgrupowania Wschód 5 Dywizji Piechoty AK pod dowództwem ppłk. Stefana Czerwińskiego. Po aresztowaniach ujawnionej kadry oficerskiej podczas Akcji Burza został wyznaczony w sierpniu na przez płk. Feliksa Jansona Komendanta Obszaru III AK - NIE na Szefa Sztabu, a już na przełomie sierpnia - września na p.o. Komendanta Okręgu AK - NIE. 16 kwietnia 1945r. Naczelny Wódz PSZ na Zachodzie awansowała mjr. Anatola Sawickiego do stopnia podpułkownika i odznaczył go Srebnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.
W połowie października 1945r. ppłk. Anatol Sawicki rozkazem gen. Stanisława Kopańskiego Szefa Sztabu Wodza Naczelnego PSZ na Zachodzie objął funkcję Komendanta Obszaru Lwów NIE, powołując pod koniec listopada 1945r. dowództwo Obszaru III NIE z Okręgami Lwów, Tarnopol, Stanisławów. 7 grudnia Anatol Sawicki wraz z rodziną transportem kolejowym ojców Franciszkanów udaje się do Krakowa, gdzie przybywa 9 grudnia i zamieszkał przy ul. Szpitalnej 34.

Wiosną 1946r. ppłk Anatol Sawicki osiedlił się w Lubaniu, gdzie najpierw pracował w urzędzie ziemskim, później jako główny księgowy Banku Gospodarstwa Spółdzielczego przy ul. Magistrackiej 9b. Na terenach południowo -zachodniej Polski odtwarzał kadrowe struktur podziemia lwowskiego. Jednocześnie nadal pełnił funkcję ostatniego Komendanta Eksterytorialnego Okręgu Lwów AK-WiN.
Został aresztowany 16 marca 1948r. w Lubaniu Śląskim na Dolnym Śląsku przez funkcjonariuszy sekcji III Wydziału Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego WUBP we Wrocławiu. Ppłk Sawicki był przetrzymywany w siedzibie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lubaniu, później we Wrocławiu, gdzie był poddany brutalnemu śledztwu, w wyniku którego nie mógł się poruszać o własnych siłach.
8 sierpnia 1948r. ppłk. Anatol Sawicki Komendant Okręgu Lwów AK wypadł z okna trzeciego piętra więziennego okna wrocławskiego UB. W stanie agonalnym został przewieziony do szpitala wojskowego, gdzie zmarł w nocy 9 sierpnia 1948r. Ostatni Komendant Okręgu Lwów AK - NIE został pochowany na cmentarzu Św. Rodziny we Wrocławiu., skąd w 1987r. jego szczątki zostały ekshumowane i złożone w rodzinnym grobie na cmentarzu w Wieluniu.
Było trzech braci rodu Sawickich walczących o Polskę z kolejnymi okupantami. Wiktor zginął w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego, Wacław został ciężko ranny podczas walk o budynek PASTY w Powstaniu Warszawski. A co było na Kresach, cóż tam porabiał zapomniany na Dolnym Śląsku oficer Wojska Polskiego, Armii Krajowej, Komendant Okręgu AK Lwów, Eksterytorialnego Okręgu Zrzeszenia AK - WiN. W sierpniu 1943 w trzech obwodach inspektoratu AK Lwów Południe funkcjonowało 12 rejonów, a w nich w 109 punktach organizacyjnych 38 plutonów kadrowych ze 118 drużynami i 2184 żołnierzami.
Sztab komendy Inspektoratu liczył 9 osób: trzech oficerów zawodowych - komendant kpt. Anatol Sawicki ps. Młot, oficer organizacyjny ppor. kaw. Bronisław Kawka ps. Andrzej, oficer informacyjny ppor. Jastrzębski ps. Strzała. W październiku było już 2263 żołnierzy w 30 pełnych plutonach i 11 szkieletowych, a w grudniu 2802 partyzantów w 40 pełnych plutonach i 7 szkieletowych. Brakowało jednak oficerów, było ich zaledwie 24. Miejscem postoju komendy Inspektoratu znajdowało się formalnie na terenie obwodu Bóbrka, a później w największym polskim skupisku w Starym Siole.