9 sierpnia 1944r. sowieckie oddziały NKWD aresztowały biłgorajską Delegaturę Rządu Polskiego oraz członków Korpusu Bezpieczeństwa
AK, a w październiku zorganizowali agenturalny Urząd
Bezpieczeństwa, którego szefem został kpt. Mikołaj Gorynow. Tym samym rozpoczął się okres aresztowań żołnierzy Armii Krajowej Obwodu Biłgoraj AK. Uwięziony płatnik Obwodu AK Tadeusz Iwanowski ps. Ney, uczestnik walk pod Osuchami nawiązał kontakt ze strażnikiem, który doręczał list do matki. Po upewnieniu się, że nie przechodzą one przez ręce szefa UB kpt. Mikołaja Gorynowa, więziony szef Biura Informacji i Propagandy Obwodu AK Biłgoraj Tadeusz Gumiński ps. Mruk, Szyszka, Magnus
przekazał informację opisując panujące stosunki, listę i rozmieszczenie więźniów, skład i zwyczaje strażników do Komendy Obwodu AK.
Łącznikiem Komendanta Obwodu Biłgoraj AK z dowódcą oddziału leśnego por. Konradem Bartoszewskim ps. Wir został zastępca Komendanta byłego Szpitala Leśnego 655 por. Lucjana Kopcia ps. Korab lekarz por. Zbigniew Krynicki ps. Korab (dr nauk med. 20 sierpień 1916r. Podzamcze k.Garwolina - 19 kwietnia 1995r. we Wrocławiu).
21 stycznia 1945r. z więzienia UB w Biłgoraju wywieziono na Sybir siedmiu więźniów, w tym Adolf Kalczyński ps. Negus. W obawie przed kolejnymi wywózkami na Syberię więzionych żołnierzy Tadeusz Gumiński ps. Mruk wysłał meldunek do Komendy Obwodu AK.
26 stycznia 1945r. we wsi Brodziaki por. Konrad Bartoszewski ps. Wir i por. Zbigniew Krynicki ps. Korab opracowali plan ataku na więzienie UB w Biłgoraju.
28 stycznia ok. godz. 11 podczas spotkania por. Koraba z Cyprianem Łysiem ps. Cyprian łącznikiem por. Wira Korab opisał sytuację w mieście oraz poinformował, że wieczorem będzie zabawa, sugerując że mogą w niej uczestniczyć strażnicy więzienni nie mający dyżuru. Celem ocenenienia sytuacji przespacerowali się obok więzienia. Por. Korab dostrzegł, że kwatera grupy NKWD pilnującej więzienia znajdująca się w budynku naprzeciw więzienia jest pusta. W ocenie łącznika zaistniała sytuacja ułatwiała przeprowadzenie ataku.
Po godz. 22.00 oddział por. Wira złożony z 24 żołnierzy AK wszedł do Biłgoraja od strony Woli, grupa Franciszka Mielniczka ps. Jeż obstawił drogę Biłgoraj - Hedwiżyn od strony Zwierzyńca, kolejna grupa obstawiła więzienie od strony miasta. Siedmiu żołnierzy z por. Wirem i "Niną" podeszło pod bramę więzienia UB, w tym czasie przewody telefoniczne łączące więzienie z miastem zostały zerwane.
Por. Antoni Radzik ps. Orkisz, Ignacy Peter ps. Murzyn i Sławomir Pauli ps. Sławek weszli po drabinie na mur, przecięli druty i liną zeszli na teren więzienia. Zajęli stanowiska za występem muru w pobliżu drzwi wejściowych. W tym czasie przy furcie więziennej "Nina" pociągnęła za linkę dźwigni dzwonka. Po trzecim sygnale po wyjściu z celi na zewnątrz strażnik, został rozbrojony, i otworzył drzwi. Na teren więzienia weszła grupa z por. Wirem na czele.Uwolniono 67 żołnierzy AK, którzy mieli być wywiezieni w głąb Rosji.
artykuły powiązane:
70 lat po zwycięskiej Bitwie pod Zaborecznem 1 lutego 1943
70 rocznica największej bitwy oddziałów leśnych AK w Polsce pod Osuchami 24 czerwca 1944r.
por. Radwan - szpital leśny 665, a szpital lubański
Źródło:
http://www.bilgoraj.lbl.pl
http://www.lukowa.pl
https://rzeczpospolitajozefowska.wordpress.com
