Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” - 2 września 1945

     2 września obchodzono w Polsce 70 rocznicę powołania w Warszawie w 1945r. Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, największej antykomunistycznej organizacji niepodległościowej w powojennej Polsce, która kontynuowała walkę o niepodległą Polskę, przeciwstawiając się jej sowietyzacji.
     Pełna nazwa to Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji Wolność i Niezawisłość. Kontynuowała ona działalność po rozwiązanej w 1945r.
Delegaturze Sił Zbrojnych w Kraju, któej przejęła strukturę, kadry, majątek oraz częściowo oddziały leśne. Dowódcy obszarów DSZ zostali prezesami obszarów WiN. Zrzeszeniem WiN kierowali Prezesi WiN, którymi byli kolejno byli oficerowie ZWZ-AK:
- 2 wrzesień do 5 listopada 1945 płk Jan Rzepecki
- 5 listopad do 5 listopada 1945 (w tym samym dniu aresztowany) ppłk Jan Szczurek-Cergowski
- listopad 1945 do 18 października 1946 płk Franciszek Niepokólczycki
- październik 1946 do 5 stycznia 1947 ppłk Wincenty Kwieciński
- styczeń 1947 do 27 listopada 1947 ppłk Łukasz Ciepliński
- do 28 grudnia 1952 Józef Kowalski będący funkcjonariuszem UB.
    Organizacja chciała poprzez działania polityczne nie dopuścić do zwycięstwa podczas wyborów komunistów w Polsce. Mimo cywilnego charakteru Zrzeszenie WiN posiadało oddziały zbrojne w okręgu białostockim, lubelskim oraz warszawskim, ponieważ Komendant Obszaru Centralnego nie rozwiązał oddziałów leśnych, jednakże jesienią 1945 część członków WiN ujawniła się. W 1946r. kolejny Zarząd WiN podporządkował organizację Rządowi Emigracyjnemu i Naczelnemu Wodzowi PSZ na Zachodzie.
     WiN dzieliła się początkowo na 3 obszary:
- Zachodni z siedzibą w Poznaniu
- Centralny z siedzibą w Warszawie
- Południowy z siedzibą w Krakowie
    Obszary były podzielone na kilkanaście okręgów. WiN domagali się by Sowieci opuścili Polskę, odrzucali kształt granicy wschodniej ustalony w Jałcie, sprzeciwiali się prześladowaniom politycznym oraz dewastacji kraju przez wojska sowieckie, uspołecznić duże przedsiębiorstwa i zakłady pracy, powszechnej edukacji i reformy rolnej.
      Zrzeszenie WiN stanowiło przeszkodę dla komunistów w realizacji planów politycznych ZSRR wobec Polski, które poinformowało Radę Bezpieczeństwa ONZ o fałszerstwach popełnionych podczas referendum w Polsce.UB i NKWD nieustannie próbowało rozbić organizację.
   Zrzeszenie WiN było organizacją cywilną zarządzaną przez oficerów z przeszłością AK i udziałem w wojnie 1939r. Mimo decyzji kierownictwa Zrzeszenia WiN o przejściu w kierunku aktywności politycznej, terror prowadzony przez komunistów polskich i NKWD wymuszał na dowódcach oddziałów prowadzenie akcji w ramach samoobrony.

      Znanymi dowódcami oddziałów partyzanckich Zrzeszenia WiN byli m.in. mjr Henryk Dekutowski ps. Zapora - cichociemny, bracia Leon Taraszkiewicz ps. Jastrząb,  Edward Taraszkiewicz ps. Żelazny z Lubelszczyzny, Franciszek J. Jaskulski ps. Zagończyk z ziemi kieleckiej, kpt Henryk Kamieński ps. Huzar, którego oddziały przeprowadzały liczne akcje zbrojne na północno-wschodnim Mazowszu jeszcze w początkach lat 50.
   Ostatnim żołnierzem WiN-u, ukrywającym się do 21 X 1963 r., był sierż. Józef Franczak ps. Laluś z oddziału Zdzisława Brońskiego ps. Uskoka z Lubelszczyzny. Dowódcy WiN liczyli na wybuch III wojny światowej, dlatego utrzymywali oddziały zbrojne, szczególnie na Lubelszczyźnie i na Mazowszu.

   Oddziały zbrojne WiN rozbijały więzienia, atakowały posterunki MO, prowadziły walkę zbrojną z oddziałami wojska, KBW, zabijały osoby współpracujące z komunistami i członków PPR. Zwalczano wspierających władze starostów, wójtów i sołtysów.
   Wobec znikomego finansowania zagranicznego oddziały WiN dla zdobycia środków materialnych na działalność prowadziły tzw. akcje dochodowe, które władza ludowa wykorzystywała do szerzenia propagandy o bandyckim charakterze organizacji. Wobec oparcia WiN na strukturach Armii Krajowej i Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj została szybko zdekonspirowana przez UB. Od wiosny 1948r. Zrzeszenie WiN znajdowało się pod kontrolą UB tzw. V Komenda WiN.

 MBP podjęło „grę wywiadowczą” z wywiadami amerykańskim i brytyjskim, skąd przyjmowano przesyłanych z zachodu drogą lotniczą i morską agentów, dolary, warte 5 mln dolarów sztaby złota, sprzęt łączności, wysyłając w zamian fałszywe informacje, emisariuszy i kurierów, ludzi na przeszkolenie wywiadowcze i dywersyjne. Wywiady zachodnie liczyły, że WiN posłuży po wybuchu III wojny światowej do dywersji na liniach komunikacyjnych oraz zniszczy najważniejsze zakłady przemysłowe  tzw. Plan „Wulkan”. Wielu informacji dostarczyły UB także delegatury zagraniczne WiN za granicą.
   Wobec planów CIA przysłania do Polski oficerów amerykańskich na inspekcję WiN oraz przygotowywania masowych zrzutów ludzi i sprzętu, w grudniu 1952r. MBP zdecydowało się na przerwanie gry.

artykuły powiązane:
Pośmiertny awans zamordowanych 1 marca 1951r. żołnierzy IV Zarządu Zrzeszenia WiNpor. Ryszard Lazarowicz syn z-cy Prezesa IV ZG WiN "Klamry" zmarł w Zgorzelcu

Źródło:
Wystawa multimedialna IPN
wikipedia Wolnosc_i_Niezawislosc
www.ipn.gov.pl