21 czerwca 1945r. ze Zwierzyńca na Lubelszczyźnie (Roztocze) wyjechał na zachód pod dowództwem por. Tadeusza Kuncewicza ps. Podkowa oddział żołnierzy Armii Krajowej obecnie walczący z Sowietami i polskimi komunistami. Po 2 tygodniach podróży ok. 5 lipca oddział dotarła w okolice Zgorzelca, gdzie przekroczył polsko - niemiecką granicę. Por. Tadeusza Kuncewicza ps. Podkowa w 1940 r. został adiutantem Stanisława Prusa, Komendanta Obwodu Zamość ZWZ - AK oraz oficerem do zadań specjalnych odbudowującym struktury konspiracyjne, tworzącym oddział dywersyjny liczący ok. 120 żołnierzy.
Oddział na Zamojszczyźnie przeprowadzał liczne akcje w tym m.in. wysadzanie mostów, niszczenie pociągów, toczył boje pod wsią Lasowce, na szosie Zwierzyniec - Józefów, na stacji Zwierzyniec - Biały Słup, w rejonie wsi Rozłopy, w Sułowie. Ale duży rozgłos i głęboki szacunek i podziw por. Podkowie i żołnierzom jego oddziału przyniosło zdobycie 27 września 1943r. więzienia w Biłgoraju, skąd uwolniono 78 Polaków.
W październiku do oddziału dołączył cichociemny ppor. Hieronim Dekutowski ps. Zapora, dowódca powojennego oddziału walczącego z Lubelszczyźnie z sowietami i komunistami. Do stycznia 1944 r. oddział por. Podkowy stacjonował na Łyścu koło Hoszni Ordynackiej, kiedy to z obawy na obławę niemiecką przeniósł się do opuszczonej wsi Maziarze w Puszczy Solskiej.
Za przeprowadzoną wspólną akcję z oddziałem sowieckiej partyzantki na moście kolejowym pod Wólką Orłowską z 18 na 19 lutego 1944 r. por. Podkowa otrzymał od sowieckiego ppłk Werszyhora w uznaniu pepeszę z napisem: Por. Podkowie w znak drużby ruskowo i polskowo narodow – od kowpakowcew.
Pod koniec maja 1944r. oddział por. Podkowy wyszedł naprzeciw okrążonej przez Niemców 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK celem pomocy we wskazaniu przeprawy przez rzekę Bug.
źródło: www.szczebrzeszyn.info, fot. Tomasz Gaudnik
Podczas niemieckiej akcji Sturmwind II oddział
por. Kuncewicza przebił się z okrążenia ponosząc minimalne straty. Por. Podkowa na Zamojszczyźnie był znany jako dowódca, u którego ginęło najmniej żołnierzy, to powodowała, że wszyscy nowo-przyjmowani przyszli żołnierze AK chcieli służyć pod jego rozkazami. W lipcu 1944 r.
oddział walczył z kałmuckimi kawalerzystami, gdzie
po reorganizacji stanowił II batalion 9 pułku piechoty AK liczący 200 żołnierzy.
Oddział kwaterował w okolicy Topólczy i wspomagał batalion 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, który został do nich przydzielony. 24 i 25 lipca bataliony przeprowadziły szereg zasadzek, w wyniku których wzięto do niewoli 10 jeńców i zdobyto kilkanaście wozów taborowych.
W nocy z 25 na 26 lipca oddział por. Podkowa zajął Szczebrzeszyn, a po nim do miasta wkroczyły inne oddziały partyzanckie oraz przedstawiciele Armii Sowieckiej.
30 lipca kpt. Wacław odczytał rozkaz o złożeniu broni przed Sowietami, któremu towarzyszyło rozgoryczenie. Żołnierze AK ukryli większość broni, a zdawali broń tylko starą i uszkodzoną. Por. Podkowa wraz z żołnierzami swojego oddziału przeszedł do antykomunistycznej konspiracji. W sierpniu próbował iść na pomoc Warszawie, jednak okazało się to niemożliwe. W styczniu 1945 r. por. Podkowa został dowódcą dywersji Obwodu Zamość i rozpoczął odtwarzanie siatki, która na wiosnę liczyła już 50 - 60 zolnierzy. Oddział por. Podkowy brał udział w wielu akcjach zbrojnych przeciwko sowieckiemu okupantowi i komunistycznej agenturze PRL-u, w tym m.in.:
- w marcu rozbił posterunek MO w Skierbieszowie,
- w kwietniu w pow. biłgorajskim z oddziałem ppor. T. Borkowskiego ps. Mat przeprowadził akcje na posterunki MO we Frampolu i Zakrzewie,
- 27 kwietnia oddziały ps. Podkowy, ppor. T. Borkowskiego ps. Mata, Antoniego Sanetry ps. Mściciela, Hieronima Dekutowskiego ps. Zapory, oddziały ROAK i NSZ opanowały na kilka godzin Janów Lubelski, uwalniając 15 aresztowanych z więzienia UB oraz rozbijając komendę MO,
- 29 kwietnia rozbił posterunki MO w Biszczy i Łukowej zabierając mundury i broń,
- w maju podczas akcji na komisariat MO i UG Izbica uwolnił transport więźniów przewożonych trasą Zwierzyniec-Biłgoraj,
- pod koniec maja starł się z obławą UB w Czystej Dębinie,
- na początku czerwca wykonał wyroki śmierci na donosicielach UB.
W czerwcu 1945r. por. Podkowa zaproponował przełożonym, aby z zaufanymi ludźmi przedrzeć się do amerykańskiej strefy okupacyjnej i dołączyć do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie gen. Wł. Andersa. W tym czasie w amerykańskiej strefie okupacyjnej na terenie Czechosłowacji znajdowała się już Brygada Świętokrzyska Narodowych Sił Zbrojnych.
Po otrzymaniu zgody, por. Podkowa rozwiązał oddział i razem z wybranymi 22 nieżonatymi ochotnikami samochodem ciężarowy przez Katowice, Dolny Śląsk dotarła w okolice Zgorzelca 5 lipca 1945r., gdzie przekroczył granicę polsko-niemieckiej. W wyniku zbłądzenia dopiero pod m. Šluknov oddział zorientował się, że znajduje się na terenie Czechosłowacji.
Zdzisław Szyndzielarz ps. Lotnik znał teren oraz mieszkającą w Šluknovie rodzinę Kłusowskich. Poprowadził oddział do ich domu, gdzie przebywała Niemka Margit Maszkova i jej narzeczony Josef Sindelar porucznik czechosłowackiego wywiadu. Sindelar na widok polskich żołnierzy opuścił dom i wrócił z nakazem stawienia się w najbliższej komendanturze sowieckiej. Z Czechami pojechała cała grupa, która zlikwidował w lesie por. Sindelara i jego kierowcę. Po dwóch dniach dotarli do miasta Loket, gdzie przedostali sie do Amerykanów. Amerykanie w związku z informacją o terrorystach z Polski należących do SS, którzy mordują obywateli Czechosłowacji oddali ich w ręce służby czechosłowackiej.
Przewiezieni do więzienia w Karlowych Warach byli katowani do nieprzytomności. Podczas transportu do Pragi w trakcie ucieczki zginęło ośmiu więźniów:
- Zdzisław Szyndzielarz ps. Lotnik,
- Wacław Węgliński ps. Ryś,
- Zygmunt Kuncewicz ps. Podkówka (brat por. Podkowy),
- Marian Wodyk ps. Szabelka,
- Jan Chwiejczak ps. Żwirko,
- Władysław Olechowicz ps. Żuraw,
- Stanisław Olczyk,
- Augustyn Poździk ps. Korsarz.
Czesi schwytali Mariana Mijalskiego ps. Maf, Seweryna Błaszaka ps. Szczygieł i Tadeusza Jankowskiego ps. Żbik. Podczas bicia został zakatowany na śmierć Marian Mijalski ps. Maf . Pozostałych złapano w ciągu dwóch dni. Wśród ujętych byli: Tadeusz Kuncewicz ps. Podkowa, Piotr Radziejowski ps. Gwiazda, Henryk Jóźwiakowski ps. Żmijka, Witold Lew ps. Azja, Tadeusz Juściński ps. Lew, Zbigniew Hyckiewicz ps. Szczerbaty, Tadeusz Wiatrowski ps. Nevada.
Ucieczka udała się czterem osobom:
- Wacławowi Mączce ps. Wierny ,
- Stanisławowi Bizior ps. Eam,
którzy przedostali się z powrotem do Polski, a Jan Chwiejczak ps. Wrzask trafił do amerykańskiej strefy i następnie do polskiego II Korpusu.
Wskutek katowania podczas śledztw zmarli Witold Lew ps. Azja, Piotr Radziejowski ps. Gwiazda. Po dwóch latach, w lipcu 1947 r. służby czechosłowackie przekazały więźniów polskiemu UB. W Polsce wtrącono ich do więzienia na zamku w Lublinie. Po amnestii sześciu podkomendnych Podkowy zostało wypuszczonych z więzienia w grudniu 1947r.
Por. Tadeusza Kuncewicza skazano na 10 lat więzienia, z którego wyszedł w 1955r. Zmarł w 1991 roku w Warszawie.
artykuły powiązane:
Legion. 11 sierpnia utworzono Brygadę Świętokrzyską NSZ - nie poddali się nikomu
Oddział kwaterował w okolicy Topólczy i wspomagał batalion 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, który został do nich przydzielony. 24 i 25 lipca bataliony przeprowadziły szereg zasadzek, w wyniku których wzięto do niewoli 10 jeńców i zdobyto kilkanaście wozów taborowych.
W nocy z 25 na 26 lipca oddział por. Podkowa zajął Szczebrzeszyn, a po nim do miasta wkroczyły inne oddziały partyzanckie oraz przedstawiciele Armii Sowieckiej.
30 lipca kpt. Wacław odczytał rozkaz o złożeniu broni przed Sowietami, któremu towarzyszyło rozgoryczenie. Żołnierze AK ukryli większość broni, a zdawali broń tylko starą i uszkodzoną. Por. Podkowa wraz z żołnierzami swojego oddziału przeszedł do antykomunistycznej konspiracji. W sierpniu próbował iść na pomoc Warszawie, jednak okazało się to niemożliwe. W styczniu 1945 r. por. Podkowa został dowódcą dywersji Obwodu Zamość i rozpoczął odtwarzanie siatki, która na wiosnę liczyła już 50 - 60 zolnierzy. Oddział por. Podkowy brał udział w wielu akcjach zbrojnych przeciwko sowieckiemu okupantowi i komunistycznej agenturze PRL-u, w tym m.in.:
- w marcu rozbił posterunek MO w Skierbieszowie,
- w kwietniu w pow. biłgorajskim z oddziałem ppor. T. Borkowskiego ps. Mat przeprowadził akcje na posterunki MO we Frampolu i Zakrzewie,
- 27 kwietnia oddziały ps. Podkowy, ppor. T. Borkowskiego ps. Mata, Antoniego Sanetry ps. Mściciela, Hieronima Dekutowskiego ps. Zapory, oddziały ROAK i NSZ opanowały na kilka godzin Janów Lubelski, uwalniając 15 aresztowanych z więzienia UB oraz rozbijając komendę MO,
- 29 kwietnia rozbił posterunki MO w Biszczy i Łukowej zabierając mundury i broń,
- w maju podczas akcji na komisariat MO i UG Izbica uwolnił transport więźniów przewożonych trasą Zwierzyniec-Biłgoraj,
- pod koniec maja starł się z obławą UB w Czystej Dębinie,
- na początku czerwca wykonał wyroki śmierci na donosicielach UB.
W czerwcu 1945r. por. Podkowa zaproponował przełożonym, aby z zaufanymi ludźmi przedrzeć się do amerykańskiej strefy okupacyjnej i dołączyć do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie gen. Wł. Andersa. W tym czasie w amerykańskiej strefie okupacyjnej na terenie Czechosłowacji znajdowała się już Brygada Świętokrzyska Narodowych Sił Zbrojnych.
Po otrzymaniu zgody, por. Podkowa rozwiązał oddział i razem z wybranymi 22 nieżonatymi ochotnikami samochodem ciężarowy przez Katowice, Dolny Śląsk dotarła w okolice Zgorzelca 5 lipca 1945r., gdzie przekroczył granicę polsko-niemieckiej. W wyniku zbłądzenia dopiero pod m. Šluknov oddział zorientował się, że znajduje się na terenie Czechosłowacji.
Zdzisław Szyndzielarz ps. Lotnik znał teren oraz mieszkającą w Šluknovie rodzinę Kłusowskich. Poprowadził oddział do ich domu, gdzie przebywała Niemka Margit Maszkova i jej narzeczony Josef Sindelar porucznik czechosłowackiego wywiadu. Sindelar na widok polskich żołnierzy opuścił dom i wrócił z nakazem stawienia się w najbliższej komendanturze sowieckiej. Z Czechami pojechała cała grupa, która zlikwidował w lesie por. Sindelara i jego kierowcę. Po dwóch dniach dotarli do miasta Loket, gdzie przedostali sie do Amerykanów. Amerykanie w związku z informacją o terrorystach z Polski należących do SS, którzy mordują obywateli Czechosłowacji oddali ich w ręce służby czechosłowackiej.
Przewiezieni do więzienia w Karlowych Warach byli katowani do nieprzytomności. Podczas transportu do Pragi w trakcie ucieczki zginęło ośmiu więźniów:
- Zdzisław Szyndzielarz ps. Lotnik,
- Wacław Węgliński ps. Ryś,
- Zygmunt Kuncewicz ps. Podkówka (brat por. Podkowy),
- Marian Wodyk ps. Szabelka,
- Jan Chwiejczak ps. Żwirko,
- Władysław Olechowicz ps. Żuraw,
- Stanisław Olczyk,
- Augustyn Poździk ps. Korsarz.
Czesi schwytali Mariana Mijalskiego ps. Maf, Seweryna Błaszaka ps. Szczygieł i Tadeusza Jankowskiego ps. Żbik. Podczas bicia został zakatowany na śmierć Marian Mijalski ps. Maf . Pozostałych złapano w ciągu dwóch dni. Wśród ujętych byli: Tadeusz Kuncewicz ps. Podkowa, Piotr Radziejowski ps. Gwiazda, Henryk Jóźwiakowski ps. Żmijka, Witold Lew ps. Azja, Tadeusz Juściński ps. Lew, Zbigniew Hyckiewicz ps. Szczerbaty, Tadeusz Wiatrowski ps. Nevada.
Ucieczka udała się czterem osobom:
- Wacławowi Mączce ps. Wierny ,
- Stanisławowi Bizior ps. Eam,
którzy przedostali się z powrotem do Polski, a Jan Chwiejczak ps. Wrzask trafił do amerykańskiej strefy i następnie do polskiego II Korpusu.
Wskutek katowania podczas śledztw zmarli Witold Lew ps. Azja, Piotr Radziejowski ps. Gwiazda. Po dwóch latach, w lipcu 1947 r. służby czechosłowackie przekazały więźniów polskiemu UB. W Polsce wtrącono ich do więzienia na zamku w Lublinie. Po amnestii sześciu podkomendnych Podkowy zostało wypuszczonych z więzienia w grudniu 1947r.
Por. Tadeusza Kuncewicza skazano na 10 lat więzienia, z którego wyszedł w 1955r. Zmarł w 1991 roku w Warszawie.
artykuły powiązane:
Legion. 11 sierpnia utworzono Brygadę Świętokrzyską NSZ - nie poddali się nikomu
