Armia Krajowa Zgorzelec (AK - NSZ - ROAK - AKO - NZW - WiN) - Wirtualne Muzeum Historii Wy(za)klętej

Za dywizję wołyńską .. szubienica w Lublinie, ojczyste Majdanki. Za ... bój pod Nowogródkiem długi urlop w więzieniu. Za bój o .. Rossę, Ostrą Bramę, Wilno – sucha gałąź lub zsyłka .. Za dnie i noce śmierci, za lata udręki .. raz w oczy a drugi w szczęki. Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź – list gończy .. dopaść i rozstrzelać!... Za wyroki na katów, za celny strzał .. Jeden wyrok, do tiurmy ..Za Warszawę, .. powstańcze zachcianki - specjalny oddział śledczy ...

wtorek, 20 sierpnia 2013

Legion. 11 sierpnia utworzono Brygadę Świętokrzyską NSZ - nie poddali się nikomu

Brygada Świętokrzyska (Grupa Operacyjna Zachód NSZ).- największy związek taktyczny NSZ, utworzony w 11 sierpnia 1944 roku na Kielecczyźnie w celu realizacji programu polityczno-militarnego tajnej Organizacji Polskiej (OP).
Dowódcą był płk Antoni Szacki ps. Bohun-Dąbrowski, brygada liczyła w pierwszym okresie ponad 800 żołnierzy i zwiększała ten stan osiągając ostatecznie ponad 1200 żołnierzy. Walczyła z okupantem niemieckim m.in. pod Brześciem, Zagnańskiem, Cacowem, Marcinkowicami oraz komunistycznymi bandami m.in. pod Fanisławicami i Rząbcem. W skład Brygady weszły oddziały działające od czerwca 1944r. na terenie powiatu opatowskiego:
- 204 pułk piechoty Ziemi Kieleckiej NSZ,
- 202 pułk piechoty Ziemi Sandomierskie NSZ.
8 września 1944 r. w rejonie wsi Rząbiec doszło do starcia ze Zgrupowaniem AL Tadeusza Grochala ps. Tadek Biały, w skład którego wchodziła grupa Sowietów z wywiadu wojskowego NKGB pod dowództwem Iwana Karawajewa.
Akcja została przyśpieszona schwytaniem przez komunistów patrolu Brygady NSZ pod dowództwem ppor. Franciszka Bajcera ps. Sanowski. ŻÓłnierze NSZ byli brutalnie przesłuchiwani i kolejno mieli zostać rozstrzelani. Jeden z żołnierzy uciekł i przekazał informację do dowództwa Brygady NSZ. W trakcie bitwy zginęło 34 komunistów, do niewoli wzięto 67 Sowietów i 40 Polaków. Część komunistów wraz z Grochalem i Karawajewem wydostała się z okrążenia. Nocą, w czasie buntu i próby ucieczki, Sowieci zostali zastrzeleni, poległo także dwóch żołnierzy Brygady NSZ a trzech zostało rannych. Z grupy Polakich komunistów wyrokiem sądu polowego rozstrzelano cztery, którym udowodniono udział w rabunkach, 13 wstąpiło do Brygady.

20 grudnia 1944r. Brygadę zaatakował oddział Własowców odparty przez 204 pułk brygady NSZ. Wzięto do niewoli Własowców, którzy okazało się, że tłumili Powstanie Warszawskie.
22 grudnia Brygada zajęła kwatery w Giebułtowie, Maciejowie Nowym, Boczkowicach, Święcicach i Janowicach. W Maciejowie odbywały się narady przedstawicieli Brygady NSZ oraz Komend Okręgowych AK Kraków i Kielce celem uzgodnienie współpracy. Celem przeciwdziałania samowolnym rekwizycjom pod koniec stycznia 1945r. wprowadzono karę śmierci za kradzież. Postój Brygady Świętokrzyskiej w miejscowościach położonych na północny wschód od Miechowa trwał do 13 stycznia 1945 r., kiedy to w związku z ofensywą sowiecką Brygada rozpoczęła marsz na zachód w kierunku stacji kolejowej Tunel. Po drodze została ostrzelana przez oddział Armii Ludowej, który jednak nie podjął walki i wycofał się.
14 stycznia Brygada po przekroczeniu linii kolejowej Kielce – Miechów w rejonie Kępie - Pogwizdów - Uniejów została zaatakowana przez Wehrmacht, który odparto ponosząc straty 9 zabitych i 10 rannych. Podczas walki w Pogwizdowie polegli:

- ppor. Wojciech Jakimowicz ps. Boruta
- kpr. podch. Mieczysław Matla ps. Szmaga
- st. strz. Kazimierz Janikowski ps. Huncwot
- st. strz. Arkadiusz Matuszewski ps. Gorczyński
- strz. Gustaw Romański ps. Wiktor
- strz. Mieczysław Łagowski ps. Jastrząb
- NN strz. ps. Kamień
- NN strz. ps. Kasper
- NN strz. ps. Kosa
,którzy zostali pochowani na pobliskim cmentarzu w Uniejowie. W styczniu 1945r. w wyniku reorganizacji Brygady powstały trzy pułki:
- Świętokrzyski,
- Jasnogórski,
- Legii Nadwiślańskiej
- oddziały liniowe.
W styczniu 1945r. rozpoczęła marsz przez Śląsk i Protektorat Czech i Moraw, aby dotrzeć do PSZ na Zachodzie. Od 15 stycznia 1945 roku nie walczyła z Niemcami, ale nie dopuściła do rozbrojenia swego stanu posiadania. Na terytorium kontrolowanym przez Niemców kpt. Dąbrowski-Szacki uchylał się od walki z Armią Sowiecką tłumacząc partyzancki charakter oddziału. Począwszy od 4 lutego Brygada Świętokrzyska NSZ wkroczyła na obecny pow. kamiennogórski w Sudetach Czarny Bor / Stary Lesieniec - Grzędy - Krzeszów-Jawiszów lub Kochanów-Gorzeszów - Olszyny - Chełmsko Śląskie - Uniemyśl - Okrzeszyn - Petrikovice. Prawdopodobnie ok 6 lutego znajdowała się w okolicy Trutnov w Czechach.
22 lutego 1945r. Brygada Świętokrzyska przekroczyła przedwojenną granicę II RP z Czechosłowacją w pobliżu wioski Chotesovice na Pogórzu Karkonoskim.
Niemcy przekazali do Brygady żonę premiera rządu emigracyjnego Stanisława Mikołajczyka oraz zgodzili się na rekrutację do Brygady jeńców polskich. Najpierw brygada maszerowała na południowy- zachód, gdzie w okolicach miast Ústek i Melník na terytorium regionu Czech i Moraw zmielili kierunek marszu na południowy wschód. Po dojściu do wsi Rozstání w pobliżu Blanska ok. 20 km na północ od Brna, żołnierze brygady zostali dłużej na kwaterach tj. od 18 marca do 13 kwietnia 1945r. W kwietniu Brygada ruszyła na zachód po nawiązaniu kontaktu z czeskim ruchem oporu, celem wsparcia antyniemieckiego powstania w Pilznie. W czasie przemarszu dowódca Brygady NSZ otrzymał informację od czeskiego ruchu oporu, że w znajdująca się okolicach miasta Tabor dywizja SS ma rozkaz zniszczyć Brygady Świętokrzyskiej.
28 kwietnia 1945r. Brygada dotarła do wioski Vsekary, ok. 30 km na południowy zachód od Pilzna, gdzie nawiązała łączność z Amerykanami oraz rozpoczęła działania przeciwko Niemcom.
5 maja 1945r. Brygada Świętokrzyska NSZ wyzwoliła kobiecy obóz koncentracyjny w Holiszowie k. Pilzna w okupowanej przez Niemców Czechosłowacji, przygotowany do zniszczenia przez niemieckie oddziały. Uwolniono ok. tysiąca więźniarek, w tym 200 Żydówek.

W Czechosłowacji Brygada była zakwaterowana ok. 30 km od linii demarkacyjnej oddzielającej wojska sowieckie i amerykańskie w wioskach przedgórza Szumawy Vsekary (dowództwo), Stichov, Neumer i Kvícovice . 26 czerwca 1945r. Brygada przemieściła się o 20 km na zachód do powiatu Tachov, zajmując wioski Bernartice, Strachovice, Dubec, Borek, Pres. Negatywny wpływ na spostrzeganie Brygady Świętokrzyskiej miała wiadomość o zabiciu por. Sindelářa i szer. Maliny przez żołnierzy oddziału AK por. Tadeusza Kuncewicza ps. Podkowa pod Sluknovem, nadana przez radio czechosłowackie 26 lipca 1945r.
6 sierpnia 1945r. Brygada Świętokrzyska przeszła z zachodnich Czech do Bawarii na tereny zajęte przez III Armię amerykańską gen. Pattona, gdzie została rozlokowana w pobliżu koło Monachium i Norymbergi.
W Monachium żołnierze wyremontowali kościół św. Barbary, który jesienią 1946r. został przekazany polskiemu duszpasterstwu.
W sierpniu 1945r. Anglicy odmówili jej wcieleniu do PSZ, która zatem została zdemobilizowana i przekształcona w Kompanie Wartownicze w amerykańskiej strefie okupacyjnej Niemiec.
"W 1945 r. Brygada Świętokrzyska Narodowych Sił Zbrojnych była pierwszą, przed przyjęciem Polski do NATO, polską formacją współdziałającą z amerykańskim wywiadem wojskowym - pisze Jan Żaryn w książce "Taniec na linie, nad przepaścią" o politykach kierujących NSZ.
21 grudnia 1945r. zmarł na skutek obrażeń odniesionych w nie do końca ustalonych wydarzeniach w trakcie wypadku samochodowym na przejeździe kolejowym w Heidelbergu na terenie Niemiec gen George S. Patton, jeden z najwybitniejszych dowódców armii amerykańskiej w czasie II wojny światowej, który bronił skutecznie żołnierzy Brygady NSZ przed wydaniem jej w ręce Sowietów.
2 lipca1992r. w Costa Mesa w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej zmarł płk. Antoni Szacki ps. Bohun, bohater, legendarny dowódca Brygady Świętokrzyskiej NSZ, któremu udało się wyprowadzić ponad 1000 osobowy oddział przed nastaniem pełnej sowiecką okupacją nowej Polski po nadzorem komunistów.
Prof. Jan Żaryn pokazuje mniej znane wojenne i powojenne losy formacji, której powstanie wiązało się z wydarzeniami lat trzydziestych XX w. tj. likwidacją Obozu Wielkiej Polski, zabójstwem ministra spraw wewnętrznych rządu RP Bronisława Pierackiego, ustanowieniem przez reżim sanacyjny obozu odosobnienia w Berezie Kartuskiej. Znaczna część książki została poświęcona losom Brygady Świętokrzyskiej po jej wymarszu z terenów okupowanej Polski.

- źródło http://aeronet.cz/news/polska-svatokrizska-brigada-prinesla-mnoha-cechum-na-konci-valky-utrpeni/

6 maja 2015r. w Holiszowie niedaleko Pilzna w Czechach, gdzie został wyzwolony przez żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ niemiecki obóz dla kobiet przeznaczony do likwidacji w 70 rocznicę uczczono pamięć bohaterów NSZ tamtych dni