czwartek, 5 kwietnia 2018

Andrzej Błachaniec, tarnowski Strzelec, I Brygada Legionów, Brygada Juranda AK, 2 AWP, Zgorzelec cz. II

  31 października 1918 r. miasto Tarnów został pierwszym wolnym miastem w II RP, z którego ponad 4 lata wcześniej na rozkaz Józefa Piłsudskiego w sierpniu 1914 r. strzelec Andrzej Błachaniec wyruszył ze swoim oddziałem Strzelców  do Krakowa.
  W tym samym czasie, bowiem pod koniec października 1918 r. za sprawą kpt. Karaszewicza - Tokarzewskiego w Krakowie rozpoczyna się odtwarzanie byłego 5 pułku piechoty, który podczas bojów w Legionach Polskich w trakcie I WŚ uzyskał przydomek Zuchowatych. Ze wszystkich zakątków Polski i Europy, przybywają Zuchowaci na wiadomość o odtwarzanym macierzystym pułku.
  Także wraca do domu w Dąbrowie Tarnowskiej Andrzej, który walczył pułku od samego początku jego istnienia tj. od sierpnia 1914r. do kryzysu przysięgłego w 1917r., po którym jako poddany Cesarza Austro-Węgierskiego został wysłany z innymi na front włoski.
W dniach 10 i 11 listopada 1918 r.
Andrzej jak i cały 5 pułk piechoty pod dowództwem mjr. Juliana Stachiewicza i kpt. Michała Karaszewicza - Tokarzewskiego wyruszyły do walki z Ukraińcami o Przemyśl.Po jego wyzwoleniu oddziały pułku zostały skierowane do walki z Ukraińcami o Lwów.
W dniach 20 - 21 listopada1918 r.
pułk liczący już ok. 1500 żołnierzy walczy na ulicach Lwowa pod dowództwem awansowanego na ppłk. Michała Karaszewicza - Tokarzewskiego. Po wyzwoleniu Lwowa przez kilka miesięcy pułk zostaje we Lwowie i Andrzej walczy na jego przedmieściach oraz bierze udział w wypadach m.in. pod Dawidowem, Krotoszynem, Zimną Wodą, Basiówką, Zboiskami, Malechowem.
17 kwietnia 1919 r. 
pułk Andrzeja zdobył Lidę na Wileńszczyźnie, gdzie został skierowany po wybuchu wojny z międzynarodówką bolszewicką, a następnie wsparł kawalerię płk. Beliny - Prażnowskiego w Wilnie, zdobywając kolejno Nową Wilejkę i Podbrodzie.  Po licznych bojach na Wileńszczyźnie pułk skierowano na Łotwę do prowadzenia wspólnej walki z Łotyszami przeciwko międzynarodówce bolszewickiej.
3 stycznia 1920 r. 
po sforsowaniu Dźwiny po Dynenburgiem i wyparciu oddziałów międzynarodówki bolszewickiej z miasta pułk zamknął drogę odwrotu bolszewikom. Zwycięska kampania dyneburska pozwoliła Łotyszom zachować niepodległość, a Polakom skrócić front z międzynarodówką bolszewicką. Wspólna walka Polaków i Łotyszy była możliwa, dzięki zawartemu 30 grudnia 1919 przez oba państwa sojuszowi wojskowemu. Po zwycięskiej kampani na Łotwie i po odpoczynku pułk został skierowany do walk na Ukrainę.
8 maja 1920 r. 
oddziały Polskie wspólnie z Ukraińskimi zdobywają Kijów, a 26 maja Żytomierz.
10 czerwca 1920 r.
po rozpoczęciu kontrofensywy przez międzynarodówkę bolszewicką oddziały pułku zagrożone okrążeniem opuścił Kijów jako przednia straż 3 Armii WP.
W nocy z 11 na 12 czerwca 1920 r.
pułk otworzył polskim oddziałom drogę na zachód tocząc walki k. Borodjanki z bolszewicką grupą Golikowa. W czerwcu i lipcu walcząc z oddziałami Konnej Armii Budionnego wycofał się nad Styr, a następnie nad Bug w rejon Włodawy, gdzie w czasie kontrofensywy polskiej walczył w okolicach Lubartowa.
16 sierpnia 1920 r.
oddziały 5 pułku piechoty zajęły Parczew i kolejo Białą Podlaską, Międzyrzecz, a już na początku września walczyły o Grodno, potem na Suwalszczyźnie ale już Litwinami.
22 września 1920 r. 
podczas bitwy nad Niemnem pułk brał udział w walkach o Sejny, a 28 września walczył o Lidę.
  Po zawarciu pokoju w marcu 1921r.  pułk Andrzeja został skierowany na polsko - litewską linię demarkacyjną do Lebiediewa. W lipcu 1921r. pułk zakwaterował w Lidzie, skąd jesienią 1922r. został przeniesiony na stałe do Wilna, gdzie razem z 1 pułkiem piechoty Legionów zajął koszary na Śnipiszkach. Pułk do sierpnia 1939r. szkolił rekrutów z centralnej i zachodniej Polski. Podczas przewrotu majowego 220 osobowy oddział pułku uczestniczył w decydującym natarciu na Powiślu.
  2 maja 1932r. st. sierż Andrzej Błachaniec został odznaczony Medalem Niepodległości dla osób, które czynnie zasłużyły się dla niepodległości Polski przed I wojną światową lub podczas jej trwania z wyjątkiem wojny polsko - bolszewickiej na obszarze Polski. Odznaczonym Krzyżem i Medalem Niepodległości przysługiwało prawa m.in. do:
- pierwszeństwa dzieci przy przyjmowaniu do szkół państwowych,  samorządowych i zakładów naukowych oraz zwolnienia od opłat administracyjnych,
- zaliczenia okresu działalności zmierzającej do odzyskania niepodległości do wysługi emerytalnej,
- pierwszeństwa przy obsadzaniu stanowisk w urzędach, przedsiębiorstwach,
- prawo otrzymania pracy,
- zaopatrzenie ze Skarbu Państwa dla siebie, a po zgonie odznaczonego, sieroty po nim oraz rodzicom.
  Święto pułku było obchodzone w rocznicę bitwy pod Kostiuchnówką 4 i 5 lipca.
  Po klęsce wrześniowej Andrzej Błachaniec wrócił do Wilna, gdzie już w1940r. wstąpił do konspiracji niepodległościowej ZWZ - AK. W 1941r. został aresztowany przez gestapo i po skazaniu w grudniu 1942 r. na śmierć ucieka. Poszukiwany przez Niemców w Wilnie zostaje skierowany w 1943r. do organizowanego oddziału leśnego AK ............. 
.... i tutaj następuję dziura, którą w miarę możliwości uzupełnię. Ale jedno jest pewne, większość wileńskich oddziałów, w tym czasie skutecznie walczyła z bolszewicką partyzantką, która wielokrotnie mimo zawartych układów z AK niszczyła jej oddziały, mordowała i grabiła polską ludność.
21 lutego 1944 r. 
w wyniku połączenia oddziałów por. Czesława Grombczewskiego ps. Jurand i por. Wilhelma Dietmeyera ps. Wilczur powstał w Bujwidzie leśny oddział partyzancki AK, który zapoczątkował istnienie 1 Wileńskiej  Brygady AK. Na czele Brygady stanął por. Jurand, a jego zastępcą został por. Wilczur.
  W kwietniu 1944r. oddział został oficjalnie przemianowany na 1 Brygadę Wileńska AK Juranda i szybko opanował przydzielony obszarze działania tj. okolic Wilna w sektorze północno - wschodnim w promieniu 60 - 70 km od miasta. Początkowo Brygada wchodziła w skład 1 Zgrupowania AK pod dowództwem mjr. Antoniego Olechnowicza ps. Pohorecki.
 Okręg Wileński AK był najsilniejszym liczebnie po warszawskim Okręgiem AK w okupowanej Polsce, mimo braku jakiejkolwiek pomocy z zewnątrz, jeżeli chodzi o zaopatrzenie w broń, amunicje, umundurowanie itp.
  Przyszli żołnierze umiejętności walki w lesie zdobywali w plutonie szkolnym legionisty, byłeg Strzelca z Tarnowa, zawodowego żołnierza WP z Wilna st. sierż. Andrzeja Błachańca ps. Kaczan. W połowy maja szkolenia przejęła kompania szturmowa ppor. Romana Żebryka ps. Korab. Oddziały 1 Brygady Wileńskiej AK Juranda brały udział w wielu bojach, w tym m.in.:
- 4 marca 1944r. w Kuprianiszki rozbroiły oddział Organizacji Todt i  wykonał wyrok na jej komendancie 
- 7 marca 1944r. w Powidakach zasadzka na niemiecką kolumnę samochodó
- 10 marca 1944r. koło Mejszagoły zasadzka na niemiecką kolumnę samochodów
- 15 maca 1944r. w Dwórze Europa zasadzka na niemiecką kolumnę samochodową
- 20 marca 1944r. w Antokolce potyczka z policją litewską
- 31 marca 1944r. w Rykontach atak na niemiecki bunkier kolejowy
- 8 kwietnia 1944r. w Skorbucianach potyczka zwiadu konnego z bandą rabunkową
- 11 kwietnia 1944r. na szosie na Lidę potyczka z niemiecką kolumną samochodową
- 25 kwietnia 1944r. zasadzka na rosyjską kolumnę gen. Własowa w Wierchbezdance koło Bezdan
- 25 kwietnia 1944r. pod Majkubamin starcie z niemiecką grupą pościgową
- 30 kwietnia 1944r. rozbicie posterunku policji niemieckiej w Ławaryszkach
- 1 maja 1944r. odparcie ataku sowieckiej bandy rabunkowej w Kozakach
- 15 maja 1944r. atak na placówkę niemieckiego wojska k. Szumska z 6 Brygadą Konara
- 18 maja 1944r. wysadzenie torów kolejowych koło wsi Łokciany
14 czerwca 1944 r.
część oddziałów 1 Brygady Juranda została przydzielona do ochrony sztabu Dowódcy 1 Zgrupowania mjr. Pohorockiego, w tym kompania szkolna  chor. Błachańca. Na czele utworzonego Oddziału Osłonowego liczącego ok. 180 żołnierzy stanął por. Wilhelm Dietmeyer Wilczur.
16 czerwca 1944 r.
pozostałe oddziały 1 Brygady zostały włączona do II Zgrupowania AK mjr. Mieczysława Potockiego ps. Węgielny.- 18 czerwca 1944r. atak na koszary litewskiej policji w Komorowszczyznie
- 20 czerwca 1944r. zasadzka na patrol niemieckiej żandarmerii w Olszewie
- 30 czerwca 1944r. zasadzka na niemiecką kolumnę na szosie do Michaliszek w Kotłówce
- 8 lipca 1944r. wspólna walka z Sowietami pod Mejszagołą z wycofującymi się Niemcami z Wilna
- 13 lipca 1944r. bitwa pod Krawczunami z niemieckimi oddziałami, podczas której ginie Jurand. W bitwie tej walczą także oddziały 4 Brygady por. Ronina, 12 Brygady por. Światołdycza i 36 Brygady por. Wujka. Brygada nie brała bezpośredniego udziału w operacji Ostra Brama.
17 lipca 1944 r. 
podczas odprawy z Sowietami w Boguszy żołnierze NKWD aresztują przybyłych oficerów AK, a
18 lipca 1944 r. 
oddziały NKWD rozbroiły i aresztowały przybyłych do ustalonego z Sowietami punktu koncentracji na obr4zeżach Puszczy Rudnickiej żołnierzy Wileńskich i Nowogródzkich Brygad AK. Po osadzeniu w obozie w Miednikach Królewskich wileńscy żołnierze zostawali 28 lipca 1944r. wywiezienie do Kaługi w ZSRR, a a następnie do obozów pracy leśnej.
  Nielicznym żołnierzom udało się uniknąć aresztowania, którzy następnie kontynuowali walkę z Sowieckim okupantem na byłych ziemiach II RP i obszarze nowej Polski. Ok. 200 żołnierzy wileńskiej AK wstąpiło do formowanej II AWP. Andrzej Błachaniec został skierowany do 35 Pułku Piechoty 7 Dywizji Piechoty 2 AWP, z którą przeszedł cały szlak bojowy, przez forsowanie Nysy Łużyckiej aż do zakończenia walk w Melniku w Czechach.
  Do Zgorzelca chor. Błachniec przybył raz pierwszy raz w 1945r., gdzie pułk otrzymał miejsce stacjonowania. Następnie pułk został skierowany w Tarnowskie Góry. W 1947r. w trakcie walk w Bieszczadach podczas akcji Wisła z bandami UPA chor. Błachaniec został kolejny raz ranny.
  W czasie pierwszego pobytu w Zgorzelcu uczestniczył w uruchomieniu młyna, wytwórni makaronu,  fabryki walizek i fabrykę "włókienniczą” na Ujeździe. Także w okolicznych wioskach  tak jak w Jerzmankach uruchomił gorzelnię, zorganizował Pocztę Polową i sadził pierwsze hektary ziemniaków. W Pokrzywniku, Żarskiej Wsi, Gronowie, Dłużynie Dolnej, Jędrzychowicach zorganizował fermy bydła. W zakładzie przy ul. Łużyckiej uruchomił produkcję warzyw, którą po pewnym czasie jemu odebrano, dając gospodarstwo przy ul. Józefa Stalina 28 dzisiejszej ul. Warszawskiej niedaleko parku miejskiego obecnie imienia Błachańca.