Sokół urodził się niedaleko Suchopola na Grodzieńszczyźnie na obszarze dzisiejszej Białorusi. Po szkole podstawowej uczył się w gimnazjum w odległych ok. 30 km Prużanach, obecnie kilkanaście kilometrów od granicy Polski. Podczas pierwszej okupacji sowieckiej II RP gimnazjum zostało zamienione na 10-letnią szkołę.W sierpniu 1941r. wstąpił do ZWZ – AK, gdzie złożył przysięgę w obecności d-cy Placówki Suchopole AK por. Władysława Rezanko ps. Żubr przyjmując pseudonim Sokół. W konspiracji zajmował się m.in.
rozprowadzaniem bibuły oraz przenoszenia meldunków pomiędzy Placówką AK Suchopole, a kpt. Janem Smoleńskim ps. Dąb, Kocioł Komendantem Obwodu Prużana AK.
W kwietniu 1944r. Niemcy aresztowali oficerów Komendanty Obwodu AK oraz kpt. Jana Smoleńskiego doprowadzając tym samym do całkowitej likwidacji Komendy Obwodu Prużany AK, której nie zdołano już odtworzyć. Nadal jednak funkcjonowały placówki Obwodu Prużana AK, które nie zdołały nawiązać kontaktu z dowództwem Okręgu Polesie AK.
Tuż przed rozbiciem Komendy Obwodu Prużana AK w lutym 1944r. Sokół został zabrany na roboty przymusowe do Królewca (Prusy Wschodnie), gdzie m.in. pracował przy kopaniu rowów oraz budował baraki. Na robotach przebywał do wiosny 1945r. tj. do czasu wkroczenia Armii Sowieckiej. Do domu jednak Sokół już nie wrócił, ponieważ jego ojczyste tereny, w związku z ustaleniami pokojowych konferencji aliantów znalazły się na terytorium państwa komunistów Związku Sowieckiego. Sokół pojechał wraz z poznanym na robotach kolegą Józefem w Łomżyńskie k. Zambrowa, gdzie zamieszkał u jego rodziny.
We wrześniu 1945r. wstąpił do oddziału zambrowskiej Armii Krajowej Obywatelskiej (AKO - WiN) w obwodzie Zambrów AK, rozpoczynając walkę w sowiecką agenturą i komunistami w Polsce. Walczył w oddziale ppor. Wincentego Wierzby ps. Lew, który przejął dowodzenie po śmierci dotychczasowego dowódcy por. Jana Grądzkiego ps. Lisa do momentu ujawnienia się w Ostrowi Mazowieckiej 15 marca 1947r.
Oddział obwodu AKO - WiN Zambrów został w pełni zorganizowany na przełomie zima/wiosna 1945r. przez por. Jana Grądzkiego ps. Lis, który działał zbrojne także na terenie Ostrowi Mazowieckiej.
wikipedia autor Lonio17
Na terenie gmin ostrowskich oddziały przeprowadziły m.in. likwidację:
- zastępcy komendanta MO w Andrzejewie
- funkcjonariusza UB Alińskiego
- referenta UB na gminę Jasienica
- rozbrojenie posterunków MO w Andrzejewie i Zarębach Kościelnych
- zniszczenie akt Urzędu Gminy Zaręby Kościelne
- opanowanie w kwietniu 1945r. pod Małkinią pociągu z transportem cukru
- ponadto kilkadziesiąt akcji likwidacyjnych, porządkowych i rozbrojeniowych.
Poza terenem powiatu oddział ppor. Jana Grądzkiego ps. Lis przeprowadził m.in.następujące akcje:
- rozbrojenie posterunków MO w Lubotyniu, Kołakach, Rutkach i Szumowie
- w dniach 1, 6, 8 maja 1945r. zasadzki na sowieckie grupy operacyjne UB, KBW, NKWD
- 15 maja 1945r. rozbicie pod Kamionką grupy operacyjnej NKWD, UB, MO
- 22 czerwca 1945r.podczas akcji przeciwko bandzie rabunkowej we wsi Paproć Mała gm. Jasienica został śmiertelnie ranny ppor. Jan Grądzki ps. Lis.
Dowodzenie oddziałem AKO - WiN Zambrów, a zarazem funkcję obwodowego referenta samoobrony przejął pochodzący z Ruskołęki ppor. Wincenty Wierzba ps. Lew, który kontynuował walkę w rejonie Łomży i Zambrowa z agenturą sowiecką komunistyczną UB, KBW oraz sowieckim okupantem i tak m.in.:
- 15 sierpnia 1945r. opanował Szumowo, posterunek MO oraz rozbroił grupę saperów LWP
- 24 sierpnia 1945r.przeprowadził zasadzkę na szosie Ostrów Mazowiecka - Zambrów na grupę NKWD i MO, podczas której uwolniono więźniów.
Akcje te wywołała represyjne ze strony UB Białystok i 62 dywizji NKWD 3 Frontu Ukraińskiego, która w czerwcu również na Lubelszczyźnie walczyła z polskimi oddziałami Powstania Antykomunistycznego. 365 pułk 62 Dywizji NKWD w lipcu 1945r. przeprowadził Obławę Augustowska, podczas której zatrzymano ok. 7 tys. osób, a następnie zamordowano i pochowano w nie ustalonum do dzisiaj miejscu ok. 600 osób podejrzewanych o związki z AK-owskim podziemiem. Przeciwko oddziałowi ppor. Wincentego Wierzby ps. Lew, w którym walczył Sokół skierowano batalion NKWD, batalion LWP, szwadron kawalerii KBW.
31 sierpnia 1945r. w/w grupa operacyjna zajęła Ruskołękę, Ruskołękę Nową i Ruskołękę Parcelę w gm. Andrzejewo oraz Srebrną w gm. Jasienica, gdzie miał kwaterować oddział Lwa. Na miejscu zastrzelono 5 osób, aresztowano 165 mieszkańców. We wsi Dąbrowa-Bujaki 15 wytypowanych mieszkańców jako członków AK poddano bestialskiemu śledztwu, podczas którego kilka osób zakatowano lub zastrzelono (m.in. Sikora oraz jego syn), pięć kolejnych osób zastrzelono we wsi Srebrna.
Zdrada byłego sapera LWP ps. Turno, który po rozbrojeniu w Szumowie 5 sierpnia wstąpił do oddziału Lwa, który przejął funkcję dowódca drużyny oraz został wprowadzony w spraw organizacyjne (żołnierzy AKO mówili o zdradzie jednego z wcielonych milicjantów).18 września 1945r. grupa operacyjna NKWD i UB zaatakowała wieś Wierzbowo, gdzie podczas potyczki z oddziałem Lwa zabito 10 osób, 2 zostały ranne, a 6 aresztowano.
Oddział ppor. Wincentego Wierzby ps, Lew działał także w rejonie Sarna. W drugiej połowie 1946r. por. Lew miał przy sobie tylko 10 uzbrojonych w 2 rkm, 7 pm i broń krótką żołnierzy (pozostali byli na kwaterach, zostali oddani do dyspozycji lokalnych Prezesów WiN albo wyposażeni w fałszywe dokumenty wysłani poza obwód).
Oddział ppor. Lwa wykonał w sumie kilkadziesiąt akcji, w tym 2 lipca 1946r.rozbroił posterunek MO w Andrzejowie. 7 października 1946r. aresztowany ppor. Wierzbicki zdołał zbiec z konwoju.
Wśród akcji aprowizacyjnych prowadzonych przez żołnierzy ppor. Lwa do największych należał atak na pociąg konwojowany przez żołnierzy sowieckich, gdzie zdobyto 2 tony cukru. Kilka udanych akcji przeprowadził patrol placówki Tygrys, który m.in.:
- 12 stycznia 1946r. zlikwidował w Kalinowie funkcjonariusza UB z Ostrowi Mazowieckiej
- w grudniu 1946r. zlikwidował dwóch funkcjonariuszy UB oraz rozbroił pododdział LWP
Poważnym ciosem dla Zambrowskiego Obwodu AK-WiN było ujęcie 12 grudnia 1946r. przez UB na terenie gminy Jasienica V-ce Prezesa Obwodu AK - WiN Henryka Cichockiego ps. Osa wraz archiwum.
Obwód Zambrów AK wchodził w skład Komendy Rejonu Łomża AK - WiN wśród, których walczyli znamienici dowódcy Powstania Antykomunistycznego jak
- Jan Tabortowski ps. Bruzda,
- Franciszek Puchalski,
- Stanisław Marchewka ps. Ryba,
- Henryk Dąbrowski ps. Jurand.
Rejon Łomża AK -WiN należał do najbardziej bojowych komend Okręgu Białostockiego AK - WiN. Z przejściem oddziałów poakowskich w struktury Zrzeszenia WiN zaprzestano ataków na posterunki MO oraz funkcjonariuszy UB. Prowadzano tylko likwidację agentów i aktywnych współpracowników władz komunistycznych. Ujawnienie żołnierzy oddziału ppor. Wincentego Wierzbę ps, Lew Obwodu AKO - WiN Zambrów nastąpiło na wniosek Henryka Cichockiego ps. Osa.
Po ujawnieniu cześć żołnierzy wyjechał na Ziemie Odzyskane na Dolnym Śląsku, w tym do Wrocławia. Do Wrocławia pojechali następujący żołnierze Obwodu AKO - WiN Zambrów: ps. Skok, ps. Winkiel, ps. Warga, dowódca Wincenty Wierzba ps. Lew.
Na przełomie 1948 - 49 Sokół, kresowy żołnierz grodzieńskiej placówki AK Prużany, Żołnierz Powstania Antykomunistycznego w Obwodzie AKO - WiN Zambrów wyjechał z Wrocławia stolicy Dolnego Śląska i zamieszkał na jego obrzeżach u styku trzech granic w Zgorzelcu.
Od tej pory jako ceniony fachowiec budował Zgorzelec, gdzie swoją historie na dziesięciolecia zachował dla siebie, chroniąc siebie i rodzinę.
