Szwadron Zdzisława Badochy ps. Żelaznego 5 Wileńskiej Brygady AK mjr. Łupaszki na Warmii i Mazurach

     Spędzając wakacyjny czas z rodziną staram się poznać okolice, w których przyjdzie mi utrwalać beztroskie chwile. Chwile beztroskie, które dzisiaj mogę zawdzięczać bohaterskim Żołnierzom Wyklętym szwadronu ppor. Zdzisława Badochy ps. Żelaznego z 5 Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszki w pow. szumskim woj. pomorskiego, gdzie walczył o Wolną i Niezawisłą Polskę przeciw totalitarnemu komunistycznemu systemowi przyniesionemu na sowieckich bagnetach.
     Mogłem na kilka sposobów uczcić Bohaterów Żołnierzy Wyklętych szwadronu 5 Wileńskiej Brygady AK i jego dowódcę ppor. Zdzisława Badochy ps. Żelaznego np. napisać w blogu, zapalić świeczkę, wykonać zdjęcia i także je
umieścić w blogu. Mogłem nic nie robić - bo po co, jest fajnie, nic nie muszę .. teraz, ... "ale to nie tak było 17 września 1939r. mówił po cichu .. , patrząc poza mnie, jakby wcale nie wypowiadał tych słów, nie mówił". Ppor. Zdzisław Badocha ps. Żelazny ur. się 22 marca 1923r. w Zagórzu dzisiejszej dzielnicy Sosnowca czy Dąbrowie Górniczej (dwa źródła, dwie miejscowości). Z urodzenia był Ślązakiem, a duszę miał Kresowiaka. Ojciec podoficer Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) otrzymał przydział służbowy na Kresach Północno Wschodnich rejonach II RP w Nowych Święcianach, gdzie był garnizon Batalionu KOP Nowe Święciany.

    Od 1942r. walczył w szeregach Wileńskiej Armii Krajowej w 23. Ośrodku Dywersyjnym Ignalino-Nowe Święciany, gdzie w 1943r. został dowódcą patrolu. Po dekonspiracji w maju 1944r. walczył w plutonie sierż. Mieczysława Kitkiewicza ps. Kitka 5 Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszko.
   Ppor. Zdzisław Badocha ps. Żelazny uczestniczył w lipcu 1944r. w walkach o wyzwolenie Wilna w ramach Operacji Ostra Brama. Po rozwiązaniu 5 Brygady Wileńskiej AK ze swoim plutonem przedostał się na początku sierpnia w rejon Białegostoku, gdzie został siłą wcielony do ludowego WP. W październiku zdezerterował i przyłączył się do odtwarzanej 5 Brygady Wileńskiej AK.
     W 1945r. został dowódcą plutonu 4 szwadronu por. Mariana Plucińskiego ps. Mścisława (aresztowany przez UB komunistycznej PPR/PZPR i zabity 28 czerwca 1946 w Białymstoku).
   W kwietniu oddział operował w rejonie Bielska Podlaskiego, Białowieży i Hajnówki. Po koncentracji 1 i 4 szwadronu w maju w Oleksinie przekroczył Bugu, gdzie oddział prowadził działalność na obszarze powiatu Sokołów Podlaski do września 1945r.
   22 maja 1945r. został awansowany do stopnia kaprala, a 15 sierpnia do stopnia podporucznika.
   7 września 1945r. rozkazem Komendy Okręgu Białostockiego AK oddziały 5 Brygady Wileńskiej AK zostały zdemobilizowane. Prawdopodobnie w październiku ppor. Badocha odwiedził swoją rodzinę w Dąbrowie Górniczej, gdzie zostawił na pamiątkę kolekcję fotografii żołnierzy 5 Brygady, a następnie pojechał na Wybrzeże Gdańskie do mjr. Zygmunta Szendzielarza, który podlegał Komendantowi Ośrodka Mobilizacyjnego Okręgu Wileńskiego AK ppłk. Antoniemu Olechnowiczowi ps. Pohorecki, (aresztowany 26 czerwca 1948 r. we Wrocławiu przez UB komunistycznej PPR/PZPR, zamordowany 8 lutego 1951r. na Mokotowie) 
   Na przełomie lutego/marca 1946r. 5 Brygada Wileńska AK wznowiła działania zbrojne.
   Ppor.  Zdzisław Badocha po objęciu funkcji dowódcy patrolu bojowego przeprowadził akcje na terenie woj. gdańskiego i szczecińskiego. W kwietniu po reorganizacji został dowódcą szwadronu, z którym działał głównie na obszarze Borów Tucholskich.
   Do jego akcji należały m. in.:
- 5 kwietnia rozbrojenie patrolu wojskowego i zdobycie 12 karabinów maszynowych,
- 4 maja zabicie w Tleniu funkcjonariusza PUBP z Drawska Jana Talpy i rozbrojenie posterunku SOK,
- 19 maja podczas swojego dwunastogodzinnego objazdu ze szwadronem liczącym 15 żołnierzy po powiecie Kościerskim i Starogardzkim rozbroił 7 posterunków milicji w miejscowościach Kaliska, Osieczna, Osie, Skórcz, Zblewo, Lubichowo (pow. Starogard) oraz Stara Kiszewa pow. Kościerzyna., zlikwidował 2 placówki UBP,
- 21 maja schwytanie i rozstrzelanie dwóch funkcjonariuszy PUBP z Koszalina Edmunda Stankiewicza i Kazimierza Porczyka,
- 25 maja starcie z grupą MO koło wsi Podjazy w pow. kartuskim,gdzie poległ 1 milicjant, 1 funkcjonariusz UB.
     W odwecie za przeprowadzone akcje władze komunistyczne skierowały przeciwko szwadronowi duże siły UB, MO, KBW i wojska. W pierwszych dniach czerwca połączone szwadronami 5 Brygady uczestniczyły w akacjach na posterunki MO w rejonie Dzierzgonia, Iławy i Sztumu. Po ich wykonaniu szwadron Żelaznego zatrzymał się na odpoczynek we wsi Tulice koło Sztumu, gdzie 10 czerwca zaatakowała ich grupa operacyjna UB i MO. W walce zginęło 5 funkcjonariuszy UB, MO i został ranny ppor. Badocha, którego zawieziono na leczenie do byłego majątku Donimirskich Czernin k. Sztumu. Tam zdradzony przez łączniczkę 28 czerwca 1946r. w walce z grupą operacyjna UB i MO próbując się wydostać się z okrążenia, ostrzeliwując się, zginął trafiony odłamkiem granatu w pobliskim parku tuż za budynkiem dworu.

    W tym miejscu nie ma żadnych informacji dot. zdarzeń mających miejsce 28 czerwca 1946r. i funkcji jakie pełnił ten dwór.
   Do dzisiaj mieszkańcy Czerniny k. Sztumu pamiętają, gdzie zginął młody wybitny chłopak z Dąbrowy Górniczej walcząc z komunistami PPR, UB, NKWD, MO. Chętnie wskazują pomniki poświęcone Żołnierzom Wyklętym w okolicach Sztumu. Obecnie upamiętniająca go tablica pamiątkowa

znajduje się na ścianie kościoła przy ul. Sportowej w Czerninie,

oraz pomnik z tablicą koło fermy kurzej jadąc ok. 3. km w kierunku na Postolin.

    
   Miejsce pochówku por. Zdzisława Badocha ps. Żelaznego jest nieznane, a o okolicznościach jego śmierci rodzina dowiedziała się już w latach 60 XX w. Tak więc Żołnierze Wyklęci pochowani przez komunistów PPR/PZPR na śmietniku historii posiadają Pomniki w wielu miejscach.
  W wieku 21 lat jako żołnierz  kontynuator tradycji Rzeczpospolitej Polski został przedstawiony przez mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszkę do odznaczenia Virtuti Militari.

artykuły powiązane:
mjr. Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszko zamordowany 8 lutego 1951r.
6 Wileńska Brygada AK - WiN 1946–1952
1 lipca 1944r. początek Akcji BURZA w Okręgach AK Wilno i Nowogródek 
Ośrodek Mobilizacyjny Okręgu Wileńskiego AK 1944 - 1948 cz. 1

źródło:
gazeta-odkrywcza.pl/pdf
www.jamiolkowski.pl/pdf
wobiektywie2008.republika.pl/wyklety.pdf
wikipedia.org