Armia Krajowa Zgorzelec (AK - NSZ - ROAK - AKO - NZW - WiN) - Wirtualne Muzeum Historii Wy(za)klętej

Za dywizję wołyńską .. szubienica w Lublinie, ojczyste Majdanki. Za ... bój pod Nowogródkiem długi urlop w więzieniu. Za bój o .. Rossę, Ostrą Bramę, Wilno – sucha gałąź lub zsyłka .. Za dnie i noce śmierci, za lata udręki .. raz w oczy a drugi w szczęki. Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź – list gończy .. dopaść i rozstrzelać!... Za wyroki na katów, za celny strzał .. Jeden wyrok, do tiurmy ..Za Warszawę, .. powstańcze zachcianki - specjalny oddział śledczy ...

środa, 23 listopada 2016

Dowódca Rzeczpospolitej Iwonickiej stracony przez komunistów we Wrocławiu

Na przełomie czerwca i lipca 1944r. dziewięciu żołnierzy kresowego oddziału Hanaczów AK po ucieczce z obozu pracy dotarli w okolice Krosna. Tam wstąpili w szeregi miejscowych oddziałów wyzwalając 26 lipca 1944r. w trakcie Akcji Burza obszar zwany Rzeczpospolitą Iwonicką. Rzeczpospolita Iwonicka istniała do września 1944r., kiedy została ponownie "wyzwolona" przez Armię Sowiecką.
Podczas walk o utrzymanie Rzeczpospolitej Iwonickiej zginęło kilkudziesięciu Niemców i tylko 3 żołnierzy AK. Po wyzwoleniu tego obszaru przez Sowietów oddziały NKWD rozpoczęły aresztowania współpracowników, członków oraz żołnierzy AK, w tym 4 osoby z rodziny Załuskich, mjr dr. Józefa Aleksiewicza oraz Zbigniewa Bartosza, który zmarł na tyfus w łagrze.
Z Haczowskiego oddziału AK wzmocnili miejscowy Iwonicki oddział:
- kpr. Bronisław Burek ps. Jurek (zam Dolny Śląsk)
- kpr. Józef Dobosz ps. Wiatrak
- kpr. Ignacy Horniak ps. Kanon

- kpr. Jan Figurski ps. Lampart (zam pow. zgorzelecki)
- Kazimierz Jaworski ps. Junak

- kpr. Kazimierz Kwaśniewski ps. Monter (zam pow. lubański)

- kpr. Jan Piwowar ps. Janusz (zam pow. lubański)
- Jan Węgrzyn ps. Jasio (zam Dolny Śląsk)
- kpr. Franciszek Wojtowicz ps. Paluch

25 lipca oddział partyzancki pod dowództwem Franciszka Kochana ps. Obłoński, plut. Iwo, por.Eugeniusza Werensa ps. Pik w sile 38 żołnierzy dostał rozkaz zniszczenia akt osobowych w biurach iwonickiego urzędu gminy. Na miejsce koncentracji oddziału wybrano Górę Winiarską.
26 lipca oddział został podzielony na 3 grupy, z których 19 osobowa pod dowództwem por.Eugeniusza Werensa zdobyła szpital uzdrowiskowy Excelsior, 16 osobowa pod dowództwem „Ślimaka” zabezpieczała drogę wjazdową do uzdrowiska w okolicy obecnego posterunku policji przed ewentualnymi oddziałami niemieckimi z kierunku Krosna i stacjonującymi w Iwoniczu wsi Ukraińców z 14 Dywizji SS-Galizien. Trzecia 3 osobowa Franciszka Kochana zniszczyła dokumenty w urzędzie gminy. W wyniku 4 godzinnej akcji zdobyto znaczną ilość broni i amunicji oraz sprzętu medycznego i lekarstw. Do niewoli wzięto ok. 100 Niemców, których wyprowadzono w kierunku Cergowej i wypuszczono. Po akcji oddział wycofał się na Górę Winiarską.

W Iwoniczu Zdrój została powołana Rada Cywilna jako organ samorządu z przewodniczącym mjr. dr Józefem Aliksiewiczem. Do zadań samorządu należało zapewnienie porządku i bezpieczeństwa, aprowizacji, opieki lekarskiej. powołano lokalną żandarmerię, uruchomiono jadłodajnię, a w sanatorium Sanato utworzono partyzancki szpital.
9 sierpnia oddziały Wehrmachtu wkroczyły do Iwonicza od strony Klimkówki. Podczas starcia zginęło 2 i zostało rannych 8 żołnierzy AK. Straty niemieckie wyniosły kilkunastu zabitych i około 20 rannych.
13 sierpnia oddział por. Eugeniusza Werensa starł się w Lubatowej z oddziałem niemieckim. 29 sierpnia do oddziału Iwo dołącza oddział partyzancki OP-15 Boruty. 1 września oddziały AK okrążyły i pokonały oddział niemiecko-ukraiński w Lubatowej zdobywając broń, konie (zrabowane mieszkańcom) oraz wozy z żywnością. 19 września oddział por. Eugeniusz Werens zaatakowal oddział niemieckiej artylerii na Górze Winiarskiej, w trakcie którego Pik został ranny w udo, w odwecie Niemcy spalili willę Niespodzianka. Z 19 na 20 września oddziały niemieckie wycofały się z uzdrowiska.
20 września Boruta zginał przy rozbrajaniu miny na drodze do Klimkówki, a do uzdrowiska wkracza Armia Sowiecka.

Po wkroczeniu Armii Sowieckiej do Iwonicza, por. Eugeniusz Werens ps. Pik wyjechał do Krakowa, gdzie rozpoczął pracę w UB. Na początku grudnia 1944r. za zatajenie działalności w AK został aresztowany przez WUBP, ale dzięki interwencji działaczy PPS, udało mu się opuścić areszt i wyjechał do Wrocławia, gdzie nawiązał kontakty z byłymi żołnierzami AK i NOW.
26 stycznia 1946r. por. Eugeniusz Werens w mundurze kapitana ludowego WP wraz z Marianem Kubiakiem w mundurze porucznika oraz Zdzisławem Jankowskim udał się do kawiarni Odrodzenie przy ul. Szczytnickiej we Wrocławiu, gdzie wpadli w kocioł UB. W wyniku strzelaniny zginęło trzech funkcjonariuszy UB i MO, a Werens został ranny w nogę. Podczas ucieczki w wypadku samochodowym ucierpiał dodatkowo Jankowski.
W drugiej połowie maja 1946r. UB trafiła na trop grupy por. Werensa, która został aresztowany, a jako ostatniego aresztowano w Kielcach por. Werensa oraz jego zonę i dziecko.
Po jednodniowym procesie Bohaterski dowódca i obrońca Iwonicza - Zdrój por. Eugeniusz Werens ps. Pik i cała grupa otrzymali wyroki śmierci. Por. Eugeniusz Werens ps. Pik wyrokiem komunistycznego sądu WSR został rozstrzelany w 16 kwietnia 1947r. we Wrocławiu i pochowany na cmentarzu Osobowickim.