Żołnierze Wyklęci – żołnierze niepodległościowego podziemia zbrojnego walczący z narzuconym przez sowietów systemem komunistycznym i ich agenturą w Polsce w latach 1943 - 1963.Dla większości z nich była to kontynuacja walki rozpoczętej z okupacją niemiecką, sowiecką i litewską Polski we wrześniu 1939r. Jak łatwo zauważyć, po zakończeniu II wojny światowej Wrocław i cały Dolny Śląsk stał się miejscem, do którego w latach 40. i 50.przyjeżdżało
wielu ludzi z ziem Polski przedwojennej. Najwięcej nowych
mieszkańców przybyło z Kresów. Wielu z nich nie miało, gdzie wracać, ponieważ ich Ojczyzna już nie istniała, ale Oni jeszcze o tym nie wiedzieli.
W tym czasie we Wrocławiu oraz na terenie Dolnego Śląska działały m.in.:
- Eksterytorialny Okręg Lwowski AK - NIE - WiN (grudzień 1945 - kwiecień 1948)
- Eksterytorialny Okręg Tarnopolski AK- NIE -WiN (październik 1945 - październik 1946)
- Okręg Wrocław Wschód - WiN (wrzesień 1945 - lipiec1946)
- Okręg Wrocław WiN (odtworzony) (sierpień/wrzesień 1946 - grudzień 1947)
- Okręg Wileński AK - Ośrodek Mobilizacyjny Okręgu Wileńskiego AK (maj 1946 - lipiec 1948)
- Komórki Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych (1945 - 1948)
- wiele organizacji o lokalnym zasięgu.
W latach 1945–1956 na 22 polach Cmentarza Osobowickiego we Wrocławiu pochowano ok. 840 żołnierzy i osób związanych z antykomunistycznym podziemiem niepodległościowym w Polsce. Ujawnienie tego faktu nastąpiło dopiero 30 lat po ostatnich pochówkach tj . w 1987 roku.
W kwaterach zostali pochowani zamordowani przez komunistycznych oprawców/funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa we Wrocławiu na podstawie wydawanych wyroków przez sędziów Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu m.in.:
- członkowie Zrzeszenia WiN,
- oficerowie Wojska Polskiego,
- żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie,
- żołnierze Powstań Śląskich;
- żołnierze Powstania Warszawskiego,
- żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ,
- żołnierze wojny polsko-bolszewickiej z 1920r.
Niedługo minie 30 lat od pojawienia się informacji w społeczeństwie Wrocławia, a następnie Dolnego Śląska i całej Polski o miejscu pochówków pomordowanych na przestrzeni lat 1945 - 1956 Żołnierzy Wyklętych we Wrocławiu z Dolnego Śląska 1956 - 1987 - 2016. Komuniści przez 30 lat skutecznie ukrywali ten fakt. W związku z tym po kolejnych 30 latach nasuwają się pytania, czy w 2016r:
- pomnik Żołnierzy Wyklętych w stolicy Dolnego Śląska powinien powstać,
- żołnierze II RP walczący od 1939 do 1963r. i odsiadujący wyroki w komunistycznych wiezieniach do początku lat 70, zasługują na pamięć Polaków walczących ze zniewoleniem narodu, który rozpoczął się w 1795r. z przerwą w czasie 20 lecia międzywojennego 1921 (pokój ryski, III powstanie śląskie) - 1939
