6 Brygada Wileńska została utworzona na początku 1946r. na bazie oddziału ppor. Lucjana Minkiewicza ps. Wiktor (sądzony z mjr. ps. Łupaszką, skazany 2 listopada 1950 r. na kar śmierci, zamordowany 8 lutego 1951r. w piwnicach więzienia mokotowskiego przez Aleksandra Dreja zm. Warszawie w latach 90 XXw.) po rozwiązanym 1 szwadronu 5 Wileńskiej Brygady AK mjr Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszka. Po nawiązaniu kontaktów na Pomorzu Gdańskim z dowódcą 5 Wileńskiej Brygady AK mjr. ps. Łupaszką oddział ppor. Wiktora podporządkowany został Ośrodkowi Mobilizacyjnemu Okręgu Wileńskiego AK, w ramach którego 6 Wileńska Brygada AK funkcjonowała do lata 1948r. stając się jednocześnie
dominującym oddziałem podziemia antykomunistycznego na Podlasiu. 6 Wileńską Brygadę AK w 1946r. tworzyły trzy kadrowe szwadrony pod dowództwem.
- kpr. Janusz Rybicki ps. Kukułka pochodzący z Wileńszczyzny ,
- st. sierż. Walerian Nowacki ps. Bartosz (poległ 3 lipca 1948r. pod wsią Krawce) żołnierz AK z Obwodu Wysokie Mazowieckie
- st. sierż. Józef Babicz ps. Żwirko (poległ 17 lutego 1947 r. w walce z oddziałem KBW w m. Kiełpiniec) żołnierz Wileńskiej Brygady AK pochodzący z kresów północno-wschodnich
oraz kilkuosobowy patrol dowodzony przez
- ppor. Władysława Wasilewskiego ps. Grot, a następnie przez
- ppor. Antoniego Borowika ps. Lech (poległ 8 maja 1948r. pod wsią Ogrodniki podczas Operacji Z) żołnierz AK w Obwodzie Bielsk Podlaski zwalczający bandytyzm oraz agenturę resortu bezpieczeństwa.
W październiku 1946r. dowództwo nad 6 Wileńską Brygadę AK objął kpt. Władysława Łukasiuka ps. Młota, (d-ca drużyny zaangażowanej w czasie zabezpieczenia w wydobycia rakiety V-2 na terenie ośrodka Górki - Sarnaki wystrzeliwanych z poligonu we wsi Blizna w okolicach Dębicy, zabity 27 czerwca 1949r.) która stała się najgroźniejszym antykomunistycznym oddziałem w PRL-u. Została ona rozbudowana w oparciu o pozostałości oddziałów siatki AK - WiN:- por. Józef Ludwik Małczuk ps. Brzask dowódcy placówki AK w Wyrozębach pow. sokołowski (zabity 7 kwietnia 1950r. k. Toczysk Podbornych)
- plut. Eugeniusz Korzeniewski ps. Ryg dowódcy AK - ROAK w pow. wysokomazowiecki, pow. bialskopodlaski, (zabity 16 czerwca 1948r w Oleksinie)
- por. Kazimierz Kamieński ps. Huzar dowódca AK - AKO - WiN pow. wysokomazowiecki (zabity 11 października 1953r. w komunistycznym więzieniu w Białymstoku)
- patrol Kazimierza Wyrozębskiego ps. Sokolik na terenie pow. sokołowskiego (zabity 5 lipca 1948r. w Chądzynie).
6 Wileńska Brygada AK w 1946r. przeprowadziła m.in. następujące akcje bojowe:
- w kwietniu walki z UB i KBW pod Korabie-Antonie i 30.04 pod Śliwowem (wspólnie z oddziałami NZW),
- lipiec - wypad na miasteczko Łosice oraz potyczka z jednostkami NKWD i LWP (wspólnie z oddziałem WiN Korwina)
- sierpień - walka z UB pod Księżopolem
- listopad - wypad na Łapy
- grudzień - likwidacja grupy pracowników UBP oddelegowanych do fałszowania wyborów w pow. sokołowskim (sprawa tzw. robotników z Chodakowa)
- daleki wypad patrolu por. Henryka Mieczkowskiego ps. Tygrysa zimą 1946/47 spod Bociek (pow. bialsko-podlaski) na teren Warmii i Mazur (rozbito 4 posterunki MO, 1 zaatakowano bez pozytywnego rezultatu, wykonano kilka zasadzek i zlikwidowano kilku funkcjonariuszy i współpracowników UBP).
6. Brygady Wileńskiej w 1947r. przeprowadziła m.in. następujące akcje bojowe:
- zimowe walki z grupami operacyjnymi KBW i UB pod wsiami Kiełpiniec, Wólka, Okrąglik i Tosie, rozbrojenie garnizonu KBW ochraniającego most na Bugu we Fronołowie, posterunków MO w Brańsku i Klukowie,
- 2 czerwca 1947r. wypad na Wisznice i Rossosz zakończony walką pod Utrówką
- 13 czerwca 1947r. akcja na eskortowany przez MO ambulans pocztowy pod Stawiskami
- 26 czerwca 1947r. rozbicie grupy operacyjnej KBW pod Krynicami
- 29 lipca i 7 sierpnia 1947r. wypady na pociągi na stacjach Dziewule i Sosnowica
- 25 września 1947 r. opanowanie miasteczka Stoczek
- 23 i 24 grudnia 1947r. walki pod Łapami
Zimę 1948/49r. kpt. Władysława Łukasiuka ps. Młot spędził w bunkrach w lesie rudzkim pow. bialskopodlaskiego, gdzie zginął 27 czerwca 1949r., kolejno dowództwo nad 6 Wileńską Brygadą objął kpt. Kazimierz Kamieński ps. Huzar.
W latach 1946 - 49 oddziały 6 Wileńskiej Brygady AK - WiN przeprowadziły ok. 250 akcji, w tym stoczyły ok. 50 walk z siłami bezpieczeństwa UB, KBW, NKWD, wykonały mi.n. 35 zasadzek, rozbiły 30 posterunków MO i placówek UB, przeprowadziły 6 akcji na pociągi, 15 na urzędy gminne, 55 na spółdzielnie, zlikwidowały wielu funkcjonariuszy UB, współpracowników MBP oraz bandytów z szajek rabunkowych. W oddziałach służyło łącznie 300 żołnierzy, z których ponad 140 zginęło lub zostało zamordowanych. Pozostali przeszli bestialskie śledztwa UB i odbyli wieloletnie wyroki więzienia. Nie przeżył żaden dowódca z pododdziałów podlegających kpt. Władysława Łukasiuka ps. Młot.
W skład 6 Wileńskiej Brygady weszli żołnierze pododdziałów Młota z pow. sokołowskiego. Oddział kpt. Kazimierza Kamieńskiego ps. Huzar osiągnął stan kilkudziesięciu żołnierzy podzielonych na kilka mniejszych patroli. Patrole prowadziły samoobronę ludności, akcje ekspropriacyjne (pozbawienie, ograniczenie, wywłaszczenie) oraz likwidacyjne na posterunki MO, wykonywały wyroki na konfidentach UB, MO, NKWD oraz szkodliwych działaczach PPR, zwalczały pospolity bandytyzm, stoczyły kilka potyczek z oddziałami KBW i LWP. Na krótki czas 6 Wileńska Brygada opanowała Wysokie Mazowieckie, gdzie przeprowadzona został defilada.
Początkowo kpt. Huzar dowodził osobiście grupą operującą na prawym brzegu Bugu (okresowo wydzielał patrol pod dowództwem ppor. Witolda Buczaka ps. Ponury), komendę nad grupą z powiatu Sokołów Podlaski powierzył ppor. Józefowi Małczukowi ps. Brzask (jesienią 1949r. wydzielono z niej patrol pod dowództwem plut. Jana Czarnockiego ps. Huragan).
7 kwietnia 1950r. w walce pod Toczyskami zginął ppor. Józef Małczuk ps. Brzask, po którym dowództwo patrolu objął plut. Arkadiusz Czapski ps. Murat, Arkadek.
30 września 1950r. w walce zginął plut. Arkadiusz Czapski ps. Murat, po którym dowództwo patrolu przejął st. sierż. Adam Ratyniec ps. Lampart.
12 maja 1952r. patrol st. sierż. Adama Ratyńca ps. Lampart została zlikwidowany w walce z KBW pod Sokołem k. Mielnika.
Latem 1950r. siły 6 Wileńskiej Brygady AK na prawym brzegu Bugu zostały podzielone na trzy patrole, którymi dowodzili kpt. Huzar, ppor. Ponury i sierż. Lucjan Niemyjski ps. Krakus. W styczniu 1951r. oddział podzielono na:
- patrol sztabowy kpt. Huzara (do którego dołączył sierż. ps. Krakus),
- patrol ppor. Witolda Buczaka ps. Ponury
- patrol plut. Eugeniusza Tymińskiego ps. Ryś (rozbity 29 maja 1951r. w Żochach Nowych)
- latem 1951r. sformowano patrol sierż. Kazimierza Parzonka ps. Wichur, Zygmunta.
Taki stan organizacyjny utrzymał się do wiosny 1952r. W wyniku ponoszonych strat w walkach z KBW i UB oddział Huzara do września 1952r. zmniejszył się do pododdziału sierż. Zygmunta.
28 października 1952r. sierż. Kazimierza Parzonka ps. Zygmunta został aresztowany z kpt. Huzarem (zamordowany 24 października 1953r. w więzieniu w Białymstoku) pod pozorem przerzutu za granicę kpt. „Huzar” wraz z grupą podkomendnych został zwabiony przez agentów UB do Warszawy i aresztowany z Wacławem Zalewskim ps. Zbyszek, Mieczysławem Grodzkim ps. Żubryd i Tadeuszem Kryńskim ps. Rokita.
artykuły powiązane:
mjr. Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszko zamordowany 8 lutego 1951r.
Szwadron Zdzisława Badochy ps. Żelaznego 5 Wileńskiej Brygady AK mjr. Łupaszki na Warmii i Mazurach
Źródło:
wikipedia.org
Ostatni leśni - Mazowsze i Podlasie w ogniu 1948-1953
http://www.zolnierzewykleci.pl
Z walk oddziałów 6 Wileńskiej Brygady AK na Podlasiu
Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956
wikipedia.org/ 6 Wilenska Brygada WiN
