Armia Krajowa Zgorzelec (AK - NSZ - ROAK - AKO - NZW - WiN) - Wirtualne Muzeum Historii Wy(za)klętej

Za dywizję wołyńską .. szubienica w Lublinie, ojczyste Majdanki. Za ... bój pod Nowogródkiem długi urlop w więzieniu. Za bój o .. Rossę, Ostrą Bramę, Wilno – sucha gałąź lub zsyłka .. Za dnie i noce śmierci, za lata udręki .. raz w oczy a drugi w szczęki. Za wsie spalone, bitwy, gdzie chłopska szła czeladź – list gończy .. dopaść i rozstrzelać!... Za wyroki na katów, za celny strzał .. Jeden wyrok, do tiurmy ..Za Warszawę, .. powstańcze zachcianki - specjalny oddział śledczy ...

poniedziałek, 20 października 2014

Szacunek i Pamięć II Rzeczypospolitej wobec weteranów Powstania Styczniowego 1863r.

W rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego Naczelnik Państwa Polskiego Józef Piłsudski w rozkazie z dnia 21 stycznia 1919 r. uznał powstańców styczniowych za żołnierzy odrodzonego Wojska Polskiego oraz nadał im prawo do noszenia munduru wojskowego (weterana).

Żołnierze!!!
"Pięćdziesiąt sześć lat temu Ojcowie nasi rozpoczęli walkę o niepodległość Ojczyzny. Szli nie w lśniących mundurach, lecz w łachmanach i boso, nie w przepychu techniki, lecz z strzelbami myśliwskimi i kosami na armaty i karabiny. Prowadzili wojnę rok cały, pozostając, jako żołnierze, niedoścignionym ideałem zapału, ofiarności i trwania w nierównej walce,
w warunkach fizycznych jak najcięższych. Przegrali wojnę i po ich

klęsce niewola wciskać się poczęła do dusz polskich, czyniąc z Polaków nie niewolników z musu, lecz nieledwie z własnej chęci, szukających poprawy losu przez protekcję u swych panów rozbiorców i w ogóle obcych. Jako żołnierze i obrońcy Ojczyzny, zostali w Polsce usunięci przez swych współczesnych gdzieś w kąt daleki, jako rzecz, o której zapomnieć należy.
   Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy.
   Dla uczczenia ich i upamiętnienia roku 1863 w szeregach armii polskiej, wydałem rozkaz zaliczenia do szeregów wojska wszystkich weteranów 1863 roku z prawem noszenia munduru wojsk polskich w dni uroczyste. Witam ich tym rozkazem, jako naszych Ojców i Kolegów. Rozkaz przeczytać przed frontem kompanij, szwadronów, bateryj i zakładów."
                     Belweder, dnia 21 stycznia 1919 r. Wódz Naczelny Józef Piłsudski

Za rozkazem tym została opracowana instrukcja "Przepis ubioru weteranów 1863r." zgodnie, z którą ubiór Powstańców Styczniowych od tej pory składał się z czamary, spodni, płaszcza i czapki.
Ustawą z dnia 2 sierpnia 1919 r. o stałej pensji dla weteranów powstania 1831 i 1863r. przyznano weteranom, wdowom po nich począwszy od 1 lipca prawo do dożywotniej pensji ze Skarbu Państwa.

Ustawą z dnia 18 grudnia 1919 r o przyznaniu stopni i praw oficerskich weteranom z roku 1831, 1848 i 1863 przyznano honorowy stopień podporucznika Wojska Polskiego wszystkim weteranom, a legitymującym się stopniem oficerskim stopień wyższy. Po zakończonej wojnie polsko-bolszewickiej, czyli utrwaleniu odzyskanej niepodległości w listopadzie1918r. po latach wymazania z map świata Rząd RP Ustawą z dnia 23 marca 1922r. o zaopatrzeniu weteranów powstań narodowych 1831, 1848 i 1863 i wdów po nich oraz rozporządzeniem wykonawczym Minister Spraw Wojskowych.z 4 lipca 1922r. przyznał prawo do:
- stałej pensji
- dodatku drożyźnianego bez względu na przynależność państwową
- pomocy lekarskiej w ambulatoriach, szpitalach i zakładach leczniczych wojskowych wg przepisów dla oficerów służby czynnej.

Tymi ustawami i aktami wykonawczymi Rząd Polski zapewnił swoim Wiernym Żołnierzom - Powstańcom roku 1831, 1848 i 1863 walczącym z zaborcami o niepodległą Polskę po dziesięcioleciach zniewolenia godny byt, oddając Im cześć i przekonanie, że o swoich żołnierzach Polska nie zapomina.
Powstańcy styczniowi walczący o wolność w XIX w. byli uważani za ojców odradzającego się Wojska Polskiego. W II Rzeczpospolitej oficer, żołnierz i harcerz był zobowiązany oddawać honory weteranom powstania styczniowego 1863r.
autor Yarl źródło wikipedia

W 1920r. ustanowiono Krzyż Walecznych, który otrzymało 1835 byłych powstańców styczniowych. W rocznicę śmierci Romualda Traugutta:

- dziesięciu weteranów odznaczono Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski,
- Krzyż Komandorski z gwiazdą otrzymał Benedykt Dybowski, członek Rządu Narodowego, naukowiec i badacz Syberii,
- 59 weteranów zasłużonych w walkach powstańczych nadano Order Wojenny Virtuti Militari, a pierwszym udekorowanym był płk Miniewski, najbliższy spośród żyjących współpracownik Romualda Traugutta.
W październiku 1930r. Prezydent RP Ignacy Mościcki wydał rozporządzenie o ustanowieniu trzech odznaczeń wojskowych Medal Niepodległości, Krzyż Niepodległości i Krzyż Niepodległości z Mieczami, którymi postanowiono odznaczyć medalami i krzyżami 421 osób. Ponadto w wielu miastach II RP zakładano Stowarzyszenia, które podejmowało się opieki na weteranami i ich następcami prawnymi.

W Wilnie w 1921r. założono Stowarzyszenie Weteranów Kresowych, obejmujące ziemie:
- wileńską
- nowogródzką.
Stowarzyszenie udzielało pomocy materialnej, pomagało w ulokowaniu staruszków-powstańców w schroniskach, udzielało porad prawnych.

W 1927r. powstał Kujawski Związek Weteranów 1863 na powiaty
- włocławski
- nieszawski
- lipnowski
- rypiński
- kolski.
Związek we Włocławku otworzył schronisko dla weteranów przeniesione następnie do Płocka.
Następnie powstały schroniska w Krakowie Dom Weteranów Powstania 1863 "Przytulisko" przy ul. Biskupiej 18, we Lwowie, w Warszawie na Pradze Dom Weteranów 1863r. pod wezwaniem św. Teresy obecnie u zbiegu ulic Floriańskiej i Jagiellońskiej.