Książka Henryka Dominiczaka jest pierwszą pozycją obejmującą w sposób całościowy i syntetycznie problematykę dziejów kresów i granicy Rzeczypospolitej na Wschodzie do 1945r. Polska wkroczyła na ziemie zabużańskie w drugiej połowie XIV wieku w wyniku spadku dziedzicznego Kazimierza Wielkiego, który po Piaście mazowieckim otrzymał Ruś Halicką ze Lwowem oraz- zawarcia unii z Litwą wraz z podbitą przez nią Rusią.
Powstało wówczas zjednoczone państwo polsko - litewskie rozciągające się na północy od Bałtyku po Morze Czarne na południu, na Wschodzie poza Dniepr.
Polska nie podbiła ziem Rusi, lecz stała się ich współwłaścicielem drogą legalną,
zgodnie z ówczesnym prawem międzynarodowym.
Polska traktowała te ziemie jak własne na zagospodarowując je oraz broniąc. Unia z Litwą to nie tylko chwała wielkości i potęgi stworzonego państwa Polsko-Litewskiego, lecz ogromny wkład Polski materialny
i ludzki w zagospodarowanie, ucywilizowanie i obronę tego terytorium, często odbywany kosztem ziem rdzennych Polski.Sytuacja była tam skomplikowana wewnętrznie m.in. z powodu dużych zniszczeń jakie przyniósł zywioł najazdów mongolskich i zewnętrznie zagrożenia ze strony Tatarów, Turków, Moskwy, Szwedów i zakonu krzyżackiego.
I Rzeczpospolita była zamieszkana m.in. przez:
- Polaków (najliczniejsza grupa narodów etnicznych),
- Litwinów,
- Rusinów,
- Ormian,
- Tatarów,
- Karaimów,
- Cyganów (Władysław IV mianował „króla cygańskiego”, który dostał uprawnienia sądownicze i miał zbierać podatki),
- Szkotów (w końcu XVIw. działał „sejm szkocki)”,
- Holendrów,
- Niemców,
- Wołochów,
- Żydów (pierwsze, niewielkie wspólnoty, istniały w XIIIw. i powiększyły się przyjmując wypędzonych Żydów m.in. z Niemiec (1346), Francji (1394), Austrii (1420), Hiszpanii (1492), Portugalii (1497), Kijowa (1886), Moskwy (1891),
- Szwajcarów,
- Czechów,
- Szwedów,
- Łotyszy.
źródło:autor
Pierwszym dokumentem prawnym gwarantującym tolerancję religijną w I Rzeczypospolitej był Akt Konfederacji Warszawskiej uchwalonej na pierwszym sejmie konwokacyjnym 28 stycznia 1573r. w Warszawie, który dawała następujące gwarancje wolności religijnej:
-bezwarunkowy i wieczysty pokój między wszystkimi wyznaniami
- szlachcie, mieszczanom królewskim, ludziom wolnym gwarantowano pełne równouprawnienie, niezależnie od wyznania w prawie publicznym i prywatnym. Dokument uważany jest za początek gwarantowanej prawnie tolerancji religijnej w I RP i Europie.
I Rzeczypospolita przetrwała ponad 400 lat tj. od Unii w Krewie 14 sierpnia 1385r. do trzeciego rozbioru Rzeczpospolitej Obojga Narodów 24 października 1795r. Przestała istnieć w wyniku zmowy Rosji, Prus i Austrii. Znaczne obszary ziem tego państwa (około 170 tys. km2) przyłączyła w roku 1920 II Rzeczpospolita.
Pamięć o ogromnym wysiłku i poświęceniu dla obrony tych ziem przez obywateli państwa Polsko-Litewskiego, których dziesiątki tysięcy poległo nie powinna nigdy zaginąć w sercach potomków Polaków, Litwinów, Białorusinów, Ukraińców, Estończyków, Łotyszy i Kresowian.
5 sierpnia 1772r. Rosja, Prusy i Austria podpisały w Petersburgu traktat dotyczący podziału ziem Rzeczypospolitej. „....Rzeczpospolita została unicestwiona nie z powodu anarchii wewnętrznej, została unicestwiona dlatego, że wielokrotnie próbowała się reformować .....” - pisał prof. Norman Davies.
Trójstronny traktat rozbiorowy rozpoczynał się preambułą „W Imię Trójcy Przenajświętszej”. Podjęcie reform państwa Obojga Narodów stało się przyczyną zgonu jego państwowości.
Źródło:
Poczytaj
https://pl.wikipedia.org/
